مقدمه
از نظر
میستیلیس و شلتون (2006)، سیستمهای اطلاعاتی به سازمانها در انجام عملیاتشان کمک کرده و از فرایند تصمیمگیری خوب در زمانی که سازمانها در یک محیط تجاری متلاطم با بحران مواجه میشوند، پشتیبانی میکنند. سازمانها بهمنظور ارائه خدمات اطلاعاتی و نیز به جهت تغییرات سریع در ایفای نقش سیستمهای اطلاعاتی، نیاز به ارائه سیستمهای اطلاعاتی با کیفیت بالا دارند که خدمات و اطلاعات موردنیاز کاربران را ارائه میدهند.
از نظر
دار و همکاران (2013)، سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته با فراهم کردن دسترسی به دادهها در زمان واقعی یا با کارکردهای همزمان هوش تجاریشان، سبب افزایش تعداد حوزههای تجاری استفادهکننده از سیستم اطلاعات پیشرفته میشوند. سیستمهای اطلاعاتی شامل سیستمهای تجارت الکترونیک، سیستمهای مدیریت دانش و سیستمهای پشتیبانی تصمیمگیری هستند. در این زمینه آنچه حائز اهمیت است، اندازهگیری شاخصهایی است که کارکرد موفق سیستمهای اطلاعاتی را تضمین میکنند. با این حال، در چگونگی سنجش موفقیت سیستمهای اطلاعاتی در بین بخش صنعت و دانشگاه اتفاق نظر وجود ندارد. بنابراین بسیاری از مدلهای موفقیت توسعهیافته سیستمهای اطلاعاتی، اعتبارسنجی و مقایسه پیچیدهای از موفقیت سیستمهای اطلاعاتی را ارائه میکنند. تحقیقات قبلی درمورد موفقیت سیستمهای اطلاعاتی دو مدل غالب را نشان داده است: مدل موفقیت سیستمهای اطلاعاتی ارائهشده توسط دلون ومکلین که پرکاربردترین و بهروزترین مدل موفقیت سیستمهای اطلاعاتی است و همچنین مدل پذیرش فناوری که عموماً در زمینه پذیرش سیستمهای اطلاعاتی به کار میرفت.
از دیدگاه
نویبائر (2007)، اطلاعات بهعنوان سیستم اصلی پشتیبانی فرایند تصمیمگیری برای سازمانهای مختلف مطرح است. زمینههای توسعه سیستمهای اطلاعاتی عبارتاند از: 1) روشهای انتقال و گردش اطلاعات، 2) تنوع شکلی زیاد رایانهها و ظهور برنامههای کاربردی جدید که به پشتیبانی از بهترین فرایند تصمیمگیری بههنگام در زمان مقابله با بحرانها کمک میکند. از سوی دیگر، سیستمهای اطلاعاتی برای مقابله با تغییرات عمده در محیط کار مورداستفاده قرار میگیرند و به سبب بحرانهایی که چنین سازمانهایی با آن مواجه هستند، نیاز قابلتوجهی به سیستمهای اطلاعاتی در سازمانها وجود دارد. عوامل موفقیت سیستمهای اطلاعاتی در محیطهای کاری که توسط این مدل دوبعدی شناسایی شدند عبارتاند از: کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات. این مدل دوبعدی در تحقیقات متعددی استفاده شده و تأثیر کیفیت سیستمهای اطلاعاتی بر توانایی سازمان در دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد بهتر را موردبررسی قرار داده است. علاوه بر این، سازمانها با مشکلات زیادی در ارتباط با کیفیت پایین اطلاعاتی که توسط سیستمهای اطلاعاتی ارائه میشود، مواجه هستند.
مطالعات
العبادی و همکاران (2020) نشان داد کیفیت سیستمهای اطلاعاتی در بسیاری از موارد بهاندازه کافی دارای شفافیت لازم بهمنظور رفع نیازهای اساسی اطلاعاتی نیست و کارآمدی لازم را ندارد. این امر بهویژه در مراحل مختلف مدیریت بحران که در آن سازمان برای تصمیمگیری نیاز شدیدی به اطلاعات دقیق دارد، صادق است.
پیشینه
ریستوج و زاگروکی (2011) بر تغییرات سریع مدیریت شرایط بحران با توجه به پیشرفت فناوری اطلاعات تأکید کردند و نشان دادند برای مراحل مختلف مدیریت بحران، انواع مختلف سیستمهای اطلاعاتی فارغ از جنبههایی مانند سناریوهای استفاده، نیازهای کاربر، فناوریهای حیاتی و غیره مناسب هستند.
امین (2010) و
مالک و همکاران (2016) نشان دادند اثر موفقیتآمیز اطلاعات در عملکرد افراد و سازمان غیرقابلانکار است. طی مطالعهای که خشعلی و همکاران (2007) انجام دادند، مشخص شد درصورت تغییر سیستمهای اطلاعاتی، اثربخشی مدیریت در هر مرحله از مدیریت بحران و نحوه استفاده از تجارب حاصل از این بحرانها متأثر از خود شرکتهاست.
از نظر
تراپلی و همکاران (2008)، در شرایط بحرانی (رخدادهای طبیعی، حوادث صنعتی و غیره) چندین سازمان باید بهطور همزمان برای حل وضعیت اضطراری اقدام کنند. هماهنگی آنها در چنین شرایطی، بهویژه در لحظات اولیه بحران، بسیار حائز اهمیت است. قابلیت همکاری آنها یا به عبارت بهتر، قابلیت همکاری سیستمهای اطلاعاتی آنها رکن اصلی موفقیت در چنین شرایطی است.
ایانلا و همکاران (2007) به تمایل ذینفعان در مدیریت بحران جهت تعریف و بهرهبرداری بیشتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات در حین مراحل اقدام و پیشگیری از حوادث بزرگ اشاره کردند؛ بهطوری که این تلاشها پس از وقوع تعدادی از بلایای طبیعی وحشتناک ازجمله سونامیهای اخیر، طوفان کاترینا و طوفان لری شدت بیشتری گرفته است. تمرکز این ذینفعان از حوزه بهبود فناوریهای سطح شبکه دادههای صوتی برای ارتباطات، به حوزه استفاده از فناوریهای جدید در سطح اطلاعات برای پوشش تمام مراحل مدیریت بحران تغییر کرده است که بهنوبهخود شامل زیرساختهای اطلاعاتی جهت مسیریابی پیامهای ارسالی از حادثه و زبانهای استاندارد جهت انتقال معانی هشدارهای اضطراری و مدیریت منابع در زمان بحران است.
مطالعه
نارکویچ (2022) نیاز به ابزارهای دیجیتال در ایجاد یک سیستم اطلاعاتی مؤثر برای مدیریت بحران را نشان داد. توسعه بازار محصولات و خدمات اطلاعاتی فرصتهای زیادی را برای شرکتها جهت حل مشکلاتشان در مسیر گذار به مدیریت بحران مبتنی بر فناوریهای دیجیتال و خودکار فراهم میکند.
تحقیقات
کامولویج (2006) نشان داد در شرایط بحرانی نیاز به سطح بالایی از فناوری و زیرساخت است. استفاده مؤثر از اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی به سازمانها کمک میکند تا اقدامات خود را بهطور مؤثر در شرایط بحرانی هماهنگکنند. همچنین نیاز زیادی به سیستمهای ارتباطی و در دسترس بودن اطلاعات وجود دارد که امکان تبادل اطلاعات و تصمیمگیری صحیح را فراهم میکنند. فقدان اطلاعات یکی از مهمترین مشکلات پیش روی برنامه اقدام در مواجهه با بحران است و اینکه یک سیستم کارآمد مستلزم دو عنصر مهم است: اول، توسعه شبکهای واحد برای پاسخگویی به بحرانها که متشکل از شبکههای زیرساخت ارتباطی مدرن و ساختارهای سازمانی است. دوم، عناصر مؤثری که قادر به یادگیری و سازگاری با محیطهای متغیر و استفاده از تجهیزات و منابع در حین بهاشتراکگذاری اطلاعات با مدیران محلی و جوامع باشند.
نتیجه تحقیق
نویبائر (2007) مشخص کرد سیستمهای اطلاعاتی بهکاررفته در هنگام بحران که اطلاعات را پشتیبانی میکنند، بهدلیل نقش استراتژیک فناوری اطلاعات در عملکرد سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته، تأثیر مثبتی بر پاسخ به بحرانها دارند. این امر سیستمهای اطلاعاتی را قادر میسازد تا ضمن بهرهگیری از بحرانها و پاسخگویی به آنها، از طریق جمعآوری و ذخیرهسازی اطلاعات لازم، سیستمها را برای کاهش بحران تقویت کنند. ازآنجاییکه اسناد و دادهها بهصورت الکترونیکی ذخیره میشوند، تبادل اطلاعات بهموقع در حل بسیاری از مسائل و بحرانها میتواند مؤثر باشد. سیستمهای اطلاعاتی به روش زیر عمل میکنند:
افزایش یکپارچگی دادهها، دادن فرصت بیشتر و بهتر برای تجزیهوتحلیل بهموقع دادههای اطلاعاتی، بهبود بهموقع کیفیت دادهها، بهبود فرایندهای تحقیق، نگهداری و در دسترس قرار دادن اطلاعات برای محققان، بهبود سریع فرایندهای تصمیمگیری با در دسترس قرار دادن اطلاعات. علاوه بر این، استفاده از سیستمهای اطلاعاتی باعث صرفهجویی در زمان و سرعت عملکرد در طول بحران میشود. این تحقیق ضمن تأیید مطالعه خشعلی و همکاران (2007)، نشان داد رابطه قوی بین سیستمهای اطلاعات و ارتباطات و همچنین افزایش سطح اثربخشی مدیریت بحران و اثربخشی سیستمهای اطلاعاتی در عملکرد شرکتهای صنعتی در هنگام وقوع بحران وجود دارد.
از دیدگاه
ورما و سهگال (2016)، از مهمترین مشکلات و موانعی که کارایی را در مدیریت بحرانها محدود میکنند میتوان به فقدان پایگاههای اطلاعاتی و وجود اطلاعات کافی در زمینه مدیریت بحران و بلایا، فقدان نرمافزار مناسب، کافی نبودن منابع و تجهیزات، عدم وجود راهکارهای مناسب، عدم پیشگیری از بروز موانع در هنگام استفاده از سیستمهای اطلاعاتی و فقدان سیستم یکپارچه خوب اشاره کرد.
ازنظر
غارب (2018)، سیستمهای اطلاعاتی و نیز در دسترس بودن زیرساخت برای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی، همچنین وجود الزامات اطلاعاتی جهت مدیریت بحران و ایجاد زیرساختهای مناسب که متضمن تأمین اطلاعات باشد، نقش مهمی در تصمیمگیری در زمان بحران و ارائه خدمات بهشیوه مناسب ایفا میکنند. بر این اساس، موفقیت سیستمهای اطلاعاتی نشان از تأثیر مثبت سیستمهای اطلاعاتی در بهبود عملکرد و کاهش هزینههای کلی در جهت ارائه خدمات اطلاعاتی در سطح کیفی بالا به کاربران دارد که بهویژه در زمانهای نیاز به اطلاعات مؤثر خواهند بود. علاوه بر این، تغییر در نقش سیستمهای اطلاعاتی، سازمانها را ملزم به ارائه خدمات باکیفیت به کاربران کرده است. سیستمهای اطلاعاتی باکیفیت باید قادر به ارائه خدمات و اطلاعات به کاربران در صورت نیاز بهویژه در زمان بحران باشند.
بعد کیفیت سیستم
از نظر
پیتر و مکلین (2009)، کیفیت سیستم میتواند بهعنوان عملکرد سیستمهای اطلاعاتی تعریف شود که شامل نرمافزار و اجزای دادهای بوده که قادر به اندازهگیری قابلیت فنی سیستم هستند.
مهمترین عوامل اندازهگیریکننده کیفیت یک سیستم از نظر محققانی همچون
بیلی و پیرسون (1983)،
یانگ و همکاران (2005)،
کیم و همکاران (2009) و لی و اوکا (2004) به شرح زیر پیشنهاد شدهاند:
قابلیت استفاده، در دسترس بودن، قابلیت اطمینان، سازگاری، زمان پاسخ. با مقایسه ابعاد کیفیت سیستم مندرج در ISO-9126 و همچنین کیفیت سیستم در مدل IS-Impact نشان داده شد که هر دو گروه معتبر هستند.
علی و همکاران (2012) نتیجه گرفتند که هر دو مدل دارای قدرت کافی برای استفاده در ارزیابی کیفیت سیستم هستند.
بعد کیفیت اطلاعات
از نظر محققینی همچون
مالک و همکاران (2016) و
گورلا و همکاران (2010)، کیفیت اطلاعات موجود در گزارشات یا خروجیها، طرز خواندن گزارشات روی نمایشگرهای الکترونیکی یا تجهیزات سمعی و بصری، همگی توسط یک سیستم اطلاعاتی تعریف میشود. آنها ابعاد کیفیت اطلاعات را در 4 بعد طبقهبندی کردند: محتوایی، موضوعی، نمایشی و دسترسی.
هررا ـ ویدما و همکاران (2006)، معیارها و ابعاد متداول کیفیت اطلاعات را به شرح زیر نشان دادند:
کامل بودن، قابلفهم بودن، دقیق بودن، بهموقع بودن، امنیت اطلاعات تولیدشده توسط سیستم و سودمند بودن آن برای کاربر.
نتایج پژوهش
الهنداوی و بهارالدین (2013) نشان داد بین عناصر کیفیت سیستمهای اطلاعاتی و عملکرد کارکنان سازمان، همبستگی و رابطه قوی وجود دارد و هر گونه بهبود در کیفیت اطلاعات و خدمات بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت خواهد داشت.
در مطالعات
امین (2010) و
گورلا و همکاران (2010) که با هدف ارزیابی موفقیت مدل سیستمهای اطلاعاتی از طریق کیفیت سیستم و اطلاعات انجام شد، مشخص شد کیفیت اطلاعات، متغیر میانجی بین کیفیت سیستم و تأثیر آن بر سازمان است و بین کیفیت اطلاعات و تأثیر آن بر سازمان ارتباط قوی وجود دارد.
مطالعه
منعم و همکاران (2013) تأیید کرد که کیفیت اطلاعات و کیفیت کاربر بر کیفیت استفاده از سیستم تأثیرگذار است. از نظر
دارکو و همکاران(2011) و نیز
مالک و همکاران (2016) کیفیت سیستم بهعنوان یکی از مهمترین ابعاد در سنجش موفقیت سیستمهای برنامهریزی منابع سازمانی در مقایسه با کیفیت اطلاعات در نظر گرفته میشود. درنتیجه، سیستمهای اطلاعاتی بر بهبود عملکرد سازمانها تأثیر میگذارند و میتوانند عملکرد آنها را تا حد زیادی بهبود بخشند.
تحقیقات
تروف و همکاران (2004) حاکی از این است که اثربخشی و بهبود، نتیجه تلاش سازمان در بررسی نیازهای کاربران سیستمهای اطلاعاتی و توسعه کیفیت سیستمهای سازمانی در جهت برآورده کردن این نیازهاست.
از نظر
خانکه و حسینی (1396) اهمیت پرداختن به شناسایی ساختاری مدیریت بحران و متغیرهای تأثیرگذار بر آن ناشی از حوادث صنایع و شبکههای مخابراتی و بلایای طبیعی با توجه به بحثهای مطرحشده و همچنین گستردگی و پراکندگی شبکههای مخابراتی و بروز این حوادث به حدی است که موضوع مدیریت بهینه بحران را تبدیل به چالشی در این شبکهها اعم از ثابت و سیار کرده است.
مطالعات
رحیمی و همکاران (1395) حاکی است که شبکههای مخابراتی مجبورند همراه با افزایش پیچیدگی شرایط کاری و توان خدماتی خود، توانایی مقابله و مواجهه با بحران و شرایط اضطراری مختلف را در خود افزایش دهند و این امر با تجزیهوتحلیل دقیق ابعاد گوناگون مدیریت بحران قابلدستیابی است.
بررسیهای
رحیمی و همکاران (1395) نشان میدهد اگر به مسئله انتخاب مدلی مناسب جهت مقابله با مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی پرداخته نشود، کماکان با مشکلاتی همچون بالا بودن میزان خسارات ناشی از حوادث کاری، تخریب زیرساختها، قطع شبکه، سردرگمی در تعیین اولویتها و عدم هماهنگی بین بخشهای مختلف شبکههای مخابراتی بهعلت بروز بلایای طبیعی در چرخه مدیریت بحران این شبکهها مواجه خواهیم بود.
از نظر
تش و همکاران (2009)، بهعنوان محققین حوزه مدیریت دانش، ترکیبی از دانش کسبشده کاربران در زمان توسعه IS و دانش اکتسابی تحلیلگران و توسعهدهندگان IS در حوزههای کاربردی، تأثیر قابلتوجهی بر نتایج موفقیتآمیز پروژه دارد. بزرگی این موفقیت بهواسطه فعالیتهای گروهی توسط تیمهای اجرای پروژه که بهمنظور حل مسئله انجام میگیرد، مضاعف میشود. در یک نقطه معین، هرچه تعامل گروهی حل مسئله بیشتر باشد، نتیجه پروژه موفقتر خواهد بود.
نتایج مطالعات
هسو و همکاران (2012) نشان داد دانش رایج تأثیر مثبتی بر تشخیص نیاز دارد که به عملکرد بهتر پروژه منجر خواهد شد. تأثیر این دانش مشروط بر تعیین نیاز کاربر سیستمهای اطلاعاتی است. علاوه بر این، بررسی تعیین نیازهای دانشی کاربران، عملکرد پروژه را تعدیل میکند.
جوشی و سارکر (2003) بهعنوان محققان حوزه سیستمهای اطلاعاتی نشان دادند که امکان دارد یکی از دلایل احتمالی شکست توسعه سیستمهای اطلاعاتی، فقدان دانش مربوطه منتقلشده از کاربران سیستم به توسعهدهندگان سیستم باشد.
نتایج حاصل از مطالعه
ترجی کارلسون و همکاران (2011) نشان میدهد مکانیسمهای مختلفی برای تبادل دانش در پروژهها به کار گرفته میشوند که این مکانیسمها عبارتند از: مستندسازی ناب و پویا، تیمهای متقابل، مشاوره و بازخورد مشتری، جلسات درون پروژه، کاربرد ابزارها و تکنیکهای پروژه و مدیریت تغییر.
نتایج مطالعات
اوجنیا هانگ و تراویس هانگ (2012) نشان میدهد تحلیلگران سیستم، سطوح بالاتری از مشارکت تعاملی را نسبت به کاربران نشان میدهند. علاوه بر این، فضای نوآورانه بهطور مثبت و مستقیم بر هدف کاربران جهت بهاشتراکگذاری دانش تأثیر میگذارد. از نظر آنها مشارکت تعاملی کاربران بهطور غیرمنتظرهای بهصورت معکوس با هدف آنها جهت بهاشتراکگذاری دانش مرتبط است.
مطالعه
اسپیرز و بارکی (2010) نشان میدهد ارائه دانش تجاری موردنیاز کاربران که بهمنظور اقدامات امنیتی مؤثر صورت میگیرد، امکان دارد منبع مهمی جهت امنیت سیستمهای اطلاعاتی باشد. همچنین مشارکت کاربر، بهعنوان ابزاری جهت مشارکت او در حفاظت از اطلاعات حساس در فرایندهای تجاری محسوب میشود.
مطالعات
اوکایکه و همکاران (2018) نشان داد کتابداران بایستی از مهارتهای پیشرفتهای جهت اطمینان از ایمن بودن سیستمهای اطلاعاتی برخوردار باشند.
مطالعه
اندیگه و همکاران (2012) عوامل مرتبط با کیفیت پایین سیستم را شناساییکرد که عبارتند از: دانش ضعیف و مهارتهای ناکافی مدیران و کاربران سیستمهای اطلاعاتی، مشارکت ضعیف کاربران در استقرار سیستمهای اطلاعاتی در سازمان، عدم شناسایی نیازهای اساسی کاربران سیستمهای اطلاعاتی و همچنین ضعف تصمیمات اداری در خصوص سیستمهای اطلاعاتی.
میستیلیس و شلتون (2006) با ارائه چارچوب دانش برای مدیریت بحران نشان دادند دانش منبعی قدرتمند برای کمک به سازمانها و جوامع جهت جلوگیری از بحرانها، کاهش تبعات منفی، برنامهریزی، پاسخگویی و بازسازی بعد از بحران است.
مطالعه
العبادی و همکاران (2020) تأثیر مدل دوبعدی کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات بر مدیریت بحران در شبکههای مخابرات سیار اردن را نشان داد (
تصویر شماره 1).
تحلیل شکاف موجود در ادبیات و نوآوریهای پژوهش فعلی
مرور ادبیات تحقیق و بررسی نقش غیرقابلانکار دو بعد کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات، سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت بحران و نقش آنها در فرایند تصمیمگیری بهینه و دستیابی به عملکرد مطلوب سازمان و همچنین بررسی ادبیات مربوط به دانش کاربران و توسعهدهندگان سیستمهای اطلاعاتی، محققین این پژوهش را در کشف شکاف موجود در ادبیات و نوآوریهای پژوهش فعلی یاری کرد. بنابراین محققین با افزودن بعد سوم تأثیر سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت بحران، تحت عنوان «دانش کاربران و تحلیلگران» و ارائه مدل مفهومی
تصویر شماره 2 سعی کردند مدل دوبعدی فعلی
العبادی و همکاران (2020) را بهسازی کنند.
روش
روش انجام تحقیق توسط محققین در
تصویر شماره 3 نشان داده شده است.
این تحقیق کاربردی سعی در شناسایی تأثیر کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت بحران شبکههای مخابراتی ثابت و سیار ایران دارد. این مطالعه با مرور ادبیات آغاز شده و مطالعات قبلی را بهمنظور استخراج بیشترین عوامل مؤثر بر مدیریت بحران توسط شرکتهای مختلف، با انجام نظرسنجی بر روی مدیران و کارشناسان خبره شبکههای مخابراتی ثابت و سیار ایران ارائه میکند.
نمونهگیری به روش تصادفی طبقهای انجام شد که شامل کل جامعه موردمطالعه بود و برای محاسبه حجم نمونهگیری (n)، از فرمول کوکران استفاده شد (
فرمول شماره 1):
N تعداد کل کارشناسان و مدیران مرتبط با مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ثابت و سیار و برابر 980 نفر بود که با ضریب اطمینان (1/96=Zα/2) و دقت (0/136=ε) و نسبت موفقیت (0/5=P)، در نهایت تعداد افراد نمونه، 49 نفر محاسبه شد.
پرسشنامهها بین 49 نفر از مدیران و کارشناسانی که در سطوح اجرایی و میانی در شبکههای مخابراتی ثابت و سیار ایران فعالیت میکنند توزیع شد و 49 پرسشنامه برگشت داده شد.
روایی پرسشنامهها بهصورت روایی محتوایی تعیین شد. برای ارزیابی روایی محتوایی بهشکل کمی از نظر 20 نفر از خبرگان و متخصصان درمورد میزان هماهنگی محتوای پرسشنامهها و هدف پژوهش استفاده شد.
مطابق آنچه که
خاکی (1394) بیان داشته، برای این منظور از ضریب نسبی روایی محتوا استفاده شد. برای تعیین CVR از خبرگان و متخصصان خواسته شد تا هر سؤال پرسشنامه را براساس طیف سهقسمتی«ضروری است»، «مفید است ولی ضرورتی ندارد» و«ضرورتی ندارد» بررسی کنند. سپس مقدار CVR براساس پاسخهای دادهشده مطابق
فرمول شماره 2 محاسبه شد:
در این فرمول، nE تعداد متخصصانی است که با گزینه «ضروری است» موافق بودهاند و n تعداد کل متخصصان و خبرگان است. نهایتاً با استفاده از فرمول فوق و نیز
جدول شماره 1، مقدار میانگین کل CVRها برابر 0/63 محاسبه شد.
بنابراین با توجه به اینکه مقدار CVR بهدستآمده بیشتر از مقدار 0/42 در
جدول شماره 1 بود، روایی محتوای پرسشنامهها موردتأیید قرار گرفت.
برای بررسی پایایی پرسشنامهها طبق توصیه
خاکی (1394) از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و پایایی پرسشنامهها با ضریب آلفای کرونباخ خیلی قوی (0/86) تأیید شد (
جدول شماره 2).
نظرسنجی شامل 4 بخش بود: بخش اول که ویژگیهای نمونه را توضیح میدهد، بخش دوم شامل توضیحاتی مربوط به کیفیت سیستم بود، بخش سوم شامل توضیحاتی مربوط به کیفیت اطلاعات بود، بخش چهارم شامل توضیحاتی مربوط به مدیریت دانش کاربران و تحلیلگران بود و بخش پنجم شامل پاراگرافهای مربوط به مدیریت بحران بود.
پس از آن، از مقیاس لیکرت پنجدرجهای برای تفسیر پاسخ شرکتکنندگان به سؤالات نظرسنجی با تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد.
برای آزمون فرضیههای تحقیق از آزمون آماری استفاده شد. «کیفیت سیستم، عوامل کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران» بهعنوان متغیرهای مستقل در برابر «مدیریت بحران» بهعنوان متغیر وابسته موردبررسی قرار گرفتند.
جدول شماره 3 فرض معنیداری اهمیت سؤالات پرسشنامهها را از نظر پرسششوندگان با اطمینان بالای 95 درصد تأیید میکند که نشان میدهد پرسششوندگان اهمیت پرسشهای تحقیق را یکسان فرض نکردهاند.
یافتهها
اطلاعات جمعیتشناختی
درمورد ویژگیهای جمعیتشناختی نمونه موردمطالعه، از نظر سطح تحصیلات، درصد شرکتکنندگان کارشناس (30/6 درصد) تقریباً نصف درصد شرکتکنندگان با مدرک کارشناسیارشد (63/3 درصد) بود و میزان شرکتکنندگان با مدرک دکتری 6/1 درصد بود
(جدول شماره 4).
همچنین از نظر رده شغلی، 55/1 درصد کارشناس و 44/9 درصد، مدیر بودند (
جدول شماره 5).
بعد کیفیت سیستم
جدول شماره 6 میانگینها و انحرافات استاندارد و میزان اهمیت نسبی موارد کیفیت سیستم (قابلیت استفاده، در دسترس بودن، قابلیت اطمینان، سازگاری، زمان پاسخ) را نشان میدهد.
مقادیر میانگین بین 2/69-3/67 قرار داشت. بند شماره 2 که بیان میکند: «استفاده از سیستمهای اطلاعاتی آسان است.» با داشتن بالاترین میانگین (3/67) حائز رتبه اول بود، درحالیکه بندهای شماره 10 و 12 یعنی «سیستمهای اطلاعاتی فعلی اطلاعات دقیق را ارائه میدهند.» و «سیستمهای اطلاعاتی فعلی قابلیت برنامهریزی و سازماندهی کار در تمامی سطوح سازمان را دارند.» کمترین میانگین (2/69) و رتبه آخر را کسب کردند. کیفیت کلی سیستم با میانگین 3/12 ارزیابی شد که این امر بر اهمیت و لزوم هرچه بیشتر انعطافپذیری در روابط بین بخشهای سیستم و کل سیستم و جامعیت آن در بهکارگیری مؤثرش در مدیریت بحران و همچنین بر اهمیت تعاملات بین سیستمهای مدیریت بحران و محیط اطراف سیستم در داخل و خارج سازمان تأکید میکند.
بعد کیفیت اطلاعات
جدول شماره 7 میانگین، انحرافمعیار و میزان اهمیت نسبی تمام موارد مربوط به کیفیت اطلاعات (کامل بودن، قابلفهم بودن، دقت، بهموقع بودن، ارتباط، امنیت) را نشان میدهد.
مقادیر میانگین در محدوده 2/86-3/94 قرار گرفت. بند شماره 10 که بیان میکند: «سطح دسترسی به اطلاعات سیستمهای اطلاعاتی توسط سازمان قابلتعریف است.» با میانگین 3/94 حائز رتبه اول بود، درحالیکه بند شماره 8 که میگوید: «یکپارچگی دادهها در سیستمهای اطلاعاتی همواره وجود دارد.» با میانگین 2/86 در رتبه آخر قرار گرفته بود. درجه کلی کیفیت اطلاعات با میانگین 3/38 ارزیابی شد که بر لزوم نقش حیاتی اطلاعات در افزایش اثربخشی مدیریت بحران از نظر سازماندهی و واکنش به رفتارهای نامنظم و تصادفی درون سازمان تأکید میکند.
بعد دانش کاربران و تحلیلگران
جدول شماره 8 میانگین، انحرافمعیار و میزان اهمیت نسبی تمام موارد مربوط به دانش کاربران و تحلیلگران (یادگیری، انتقال و تبادل دانش، مهارتها و نوآوری) را نشان میدهد.
مقادیر میانگین در محدوده 3/02-4/51 قرار گرفت. بند شماره 10 که بیان میکند: «آموزشهای نظاممند و دورهای جهت ارتقای مهارتهای کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی ضروری است.» با میانگین 4/51 حائز رتبه اول بود، درحالیکه بند شماره 4 که میگوید: «در سازمان من در توسعه سیستمهای اطلاعاتی بهمنظور تبادل دانش از مستندسازی بهروزشده استفاده میشود.» با میانگین 3/02 در رتبه آخر قرار گرفته بود. درجه کلی دانش کاربران و تحلیلگران با میانگین 3/83 ارزیابی شد که بر لزوم نقش یادگیری و انتقال دانش و مهارتها در افزایش اثربخشی مدیریت بحران از نظر سازماندهی و واکنش به رفتارهای نامنظم و تصادفی درون سازمان و محیط اطراف سازمان تأکید میکند.
مدیریت بحران
جدول شماره 9 میانگین و انحرافمعیار و میزان اهمیت نسبی موارد مدیریت بحران را نشان میدهد.
با بررسی ستون میانگین مشخص شد مقادیر میانگین بین 2/27-3/49 قرار دارند. بند شماره 9 که بیان میدارد: «کارکنان از بحرانها و تجارب قبلی یادگیری میکنند.» با میانگین 3/49 رتبه اول را کسب کرد. بند شماره 1 که بیان داشته است: «برنامههای مدیریت بحران، کافی و آماده ارائه هستند.» با میانگین 2/27 رتبه آخر را به خود اختصاص داد. این امر بر اهمیت تدوین برنامههای بحران و آماده بودن آنها در مواقع بحرانی از طریق سیستمهای اطلاعاتی برای پیشگیری از بحرانهای مشابه در آینده تأکید میکند و همچنین بر تمرکز بیشتر روی توسعه سیستمهای تشخیص زودهنگام جهت مدیریت بحرانها اصرار دارد.
آزمون فرضیهها
فرضیه اصلی
H0
هیچ اثر آماری معنیداری در سطح p<0/05 برای تأثیر «کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران» بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی (ثابت و سیار) ایران وجود ندارد. این فرضیه با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه مورد آزمون قرار گرفت و نتایج آن در
جدول شماره 10 آمده است.
مقدار f (5/899) با مقدار احتمال مرتبط (0/002) از نظر آماری معنیدار بود (p<0/05). آخرین ستون در جدول، مقادیر VIF را بهعنوان آزمون شاخص برای رابطه خطی داشتن نشان میدهد. مقادیر ضریب VIF نشاندهنده مشکل چندخطی بودن نیست، زیرا این مقدار کمتر از 10 بود. مقدار R2 (مقدار تغییر در مقادیر متغیر وابسته که ممکن است به متغیر مستقل نسبت داده شود) 28/2 درصد بود. مقدار R (ضریب همبستگی) 0/531 بود که نشاندهنده رابطه خطی با شدت متوسط بین ابعاد کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران و مدیریت بحران است.
ضرایب β، مقدار تأثیر هر متغیر پیشبینیکننده (متغیر مستقل) را نشان میدهند. نتایج نشان میدهد کیفیت سیستمها (0/4) بیشتر از کیفیت اطلاعات (0/068) و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی (0/129) بر مدیریت بحران تأثیرگذار است. آماره t جهت استنباط خطی بودن ضریب بتای متغیر مستقل محاسبه شد. بررسی نتایج احتمالات آماره t نشان داد احتمالات مشاهدهشده بهترتیب 2/303، 0/36 و 0/79 بوده است.
براساس احتمال آزمون f که 0/002 بود، فرضیه صفر رد و فرضیه جایگزین پذیرفته شد. این نتایج با نتایج مطالعات
غارب (2018)،
ورما و سهگال (2016)،
کامولویج (2006)، خشعلی و همکاران (2007)،
نویبائر (2007)،
تروف و همکاران (2004)،
امین (2010)،
الهنداوی و بهارالدین (2013) و
مالک و همکاران (2016) در خصوص دو بعد سیستم (کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات) تناقض ندارد. نتایج تأیید میکند که بین کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت بحران توسط کارکنان سازمان همبستگی متوسط وجود دارد و اشاره میکند که ابعاد مدل سهبعدی، هم برای کیفیت اطلاعات و هم کیفیت سیستمها و هم دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی بر افراد، سازمان و بحران مدیریتی که با آن مواجه میشود، نسبتاً تأثیرگذار است.
فرضیه فرعی اول
H01
هیچ اثر آماری معنیداری در سطح p<0/05 برای تأثیر کیفیت سیستم بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی (ثابت و سیار) ایران وجود ندارد. نتایج آزمون فرضیه در
جدول شماره 11 ارائه شده است.
جدول شماره 11 نشان میدهد کیفیت سیستمها بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران تأثیر میگذارد. ضریب همبستگی R با مقدار 0/513 نشاندهنده یک رابطه مثبت برای کیفیت سیستم بهعنوان پیشبینیکننده مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران است. مقدار R2 (ضریب تعیین) برابر 26/3 درصد بود. مقدار R نشاندهنده رابطه خطی با شدت متوسط بین بعد کیفیت سیستم و مدیریت بحران است. مقدار تأثیر کیفیت سیستم که با ضریب β بیان میشود 0/513 بود. این مقدار تأثیر از نظر آماری معنیدار در نظر گرفته میشود، زیرا احتمال مربوط به t (4/095) کمتر از 0/05 بود که نشاندهنده خطی بودن متغیر وابسته و اهمیت آن است. مقدار احتمال آزمون f که 0/0001 بود، نشاندهنده تأثیر نسبتاً قابلتوجه کیفیت سیستم بر مدیریت بحران است. بنابراین فرض صفر رد میشود و نتیجهگیری میشود که متغیر مستقل بر متغیر وابسته تأثیر معنیداری دارد. این نتایج با نتایج مطالعات
غارب (2018)،
ورما و سهگال (2016)،
دارکو و همکاران(2011)،
گورلا و همکاران (2010)،
اندیگه و همکاران (2012)، علی الربیعی و همکاران (2012) و
مالک و همکاران (2016) مطابقت دارد. آنها به اهمیت کیفیت سیستم در عملکرد سازمانها و مدیریت بحران و بهبود عملکرد آن اشاره کردند.
فرضیه فرعی دوم
H02
هیچ اثر آماری معنیداری در سطح p<0/05 برای تأثیر کیفیت اطلاعات بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران وجود ندارد. نتایج در
جدول شماره 12 نشان داده شده است.
جدول شماره 12 نشان میدهد کیفیت اطلاعات بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران تأثیر میگذارد. R برابر 0/417 به دست آمد که یک رابطه مثبت را برای کیفیت اطلاعات بهعنوان پیشبینیکننده مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران نشان میدهد. مقدار R2 برابر 17/4 درصد بود. مقدار R نشاندهنده رابطه خطی با شدت متوسط بین بعد کیفیت اطلاعات و مدیریت بحران است.
مقدار تأثیر کیفیت اطلاعات که با ضریب β بیان میشود 0/417 بود. این مقدار تأثیر از نظر آماری معنیدار در نظر گرفته میشود، زیرا احتمال مربوط به t (3/143) کمتر از 0/05 بود که نشاندهنده خطی بودن متغیر وابسته و اهمیت آن است. مقدار احتمال آزمون f که 0/003 بود، نشاندهنده تأثیر نسبتاً قابلتوجه کیفیت اطلاعات بر مدیریت بحران است. بنابراین فرض صفر رد میشود و نتیجهگیری میشود که متغیر مستقل بر متغیر وابسته تأثیر معنیداری دارد. این یافتهها با نتایج مطالعات
غارب (2018)،
ورما و سهگال (2016)،
دارکو و همکاران(2011)،
گورلا و همکاران (2010)،
اندیگه و همکاران (2012)، علی الربیعی و همکاران (2012) و
مالک و همکاران (2016) مطابقت دارد. آنها به اهمیت کیفیت اطلاعات در عملکرد سازمانها و مدیریت بحران و بهبود عملکرد کارکنان اشاره کردند.
فرضیه فرعی سوم
H03
هیچ اثر آماری معنیداری در سطح p<0/05 برای تأثیر دانش کاربران و تحلیلگران بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران وجود ندارد. نتایج در
جدول شماره 13 نشان داده شده است.
جدول شماره 13 نشان میدهد کیفیت اطلاعات بر مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران تأثیر میگذارد. مقدار R برابر 0/379 به دست آمد که یک رابطه مثبت را برای کیفیت اطلاعات بهعنوان پیشبینیکننده مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران نشان میدهد. مقدار R2 برابر 14/4 درصد بود. مقدار R نشاندهنده رابطه خطی با شدت ضعیف بین بعد دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی و مدیریت بحران است. مقدار تأثیر کیفیت اطلاعات (ضریب β) برابر 0/379 بود. این مقدار تأثیر از نظر آماری معنیدار در نظرگرفته میشود، زیرا احتمال مربوط به t (2/807) کمتر از 0/05 بود که نشاندهنده خطی بودن متغیر وابسته و اهمیت آن است. مقدار احتمال آزمون f که 0/007 بود، نشاندهنده تأثیر نسبتاً قابلتوجه دانش کاربران و تحلیلگران بر مدیریت بحران است. بنابراین فرض صفر رد میشود و نتیجهگیری میشود که متغیر مستقل بر متغیر وابسته تأثیر معنیداری دارد.
بحث
میانگین کل وزنهای نسبی عناصر کیفی (کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران) نشان داد شبکههای مخابراتی (ثابت و سیار) ایران دارای سیستمهای اطلاعاتی با کیفیت نسبتاً متوسط هستند که برای سطوح اداری چندان مناسب نیستند.
این نتیجه اهمیت جهانی و بهموقع بودن اطلاعات ارائهشده توسط سیستم را تأیید میکند. این نتیجه بر اهمیت امنیت اطلاعات در محل سازمان و بقیه اجزای سازمان به میزان محسوسی تأکید میکند.
ارتقای مدل دو بعدی سیستمهای اطلاعاتی
العبادی و همکاران (2020) به سهبعدی، سبب نمایان شدن برخی آیتمها و جزئیات پنهانمانده سیستمهای اطلاعاتی شد که با کنترل بهینه میتوانند در مدیریت بحران نقشآفرینی مطلوبی ایفا کنند.
این مطالعه ضمن تأیید مدل دوبعدی
العبادی و همکاران (2020) تأکید میکند که مدل دوبعدی سیستمهای اطلاعاتی اگرچه کارایی غیرقابلانکاری در مدیریت بحران شبکههای مخابراتی دارد، اما بهلحاظ اینکه مبانی دانشی کاربران را نادیده گرفته یا آن را بهصورت جزئی و مستتر در کیفیت اطلاعات دیده است، نمیتواند در مدیریت بحران بهطور بهینه اثربخش باشد.
نتایج این تحقیق نشان داد بین سه بعد کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران و توانایی شبکههای مخابراتی ایران برای مدیریت بحرانها از نظر آماری رابطه معنیداری وجود دارد. 28/2 درصد از تغییرات در مدیریت بحران توسط هر سه بعد کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی توضیح داده میشود که با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0/531)، نشاندهنده تأثیر متوسط این سه بعد در مدیریت بحران در شبکههای مخابراتی ایران است. با این حال، بین کیفیت سیستم و توانایی شبکههای مخابراتی ایران برای مدیریت بحرانها از نظر آماری رابطه معنیداری وجود دارد.
نتیجهگیری
این مطالعه به این نتیجه رسید که 26/3 درصد از تغییرات در مدیریت بحران توسط کیفیت سیستم توضیح داده میشود که نشاندهنده تأثیر نسبتاً متوسط کیفیت سیستم بر مدیریت بحران بوده و لزوم توجه جدی و فوری به این بعد را در مدیریت بحران نشان میدهد. بین کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی و توانایی شبکههای مخابراتی ایران برای مدیریت بحرانها از نظر آماری رابطه معنیداری وجود دارد. این مطالعه نتیجه گرفت که بهترتیب 17/4 درصد و 14/4 درصد از تغییرات در مدیریت بحران توسط کیفیت اطلاعات و دانش کاربران و تحلیلگران سیستمهای اطلاعاتی توضیح داده میشود. این امر لزوم توجه جدی و فوری بر این دو بعد را در مدیریت بحران نشان میدهد.
توصیههای مدیریتی
1. تأثیرگذارترین عنصر سیستمهای اطلاعاتی فعلی در بعد کیفیت سیستم که همان ارائه اطلاعات دقیق توسط سیستمهای اطلاعاتی به کارکنان در سطوح مختلف اداری است، بهدلیل عدم ارائه اطلاعات دقیق توسط این سیستمها و عدمکفایت اطلاعاتی فعلی جهت برنامهریزی و سازماندهی کار در تمامی سطوح سازمان مناسب نیست. بنابراین توصیه میشود کیفیت این سیستمها و همچنین مبادی ورودی اطلاعات به این سیستمها مورد توجه جدی قرار گیرند تا بتوانند امور را برنامهریزی و سازماندهی کنند.
2. بهدلیل اهمیت ارائه اطلاعات ایمن و دقیق توسط سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت بهینه بحران توصیه میشود در دو بعد کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات، اجزای سیستمهای اطلاعاتی فعلی مورد بازنگری قرار گیرند تا بتوانند اطلاعات ایمن و دقیق را ارائه دهند.
3. در بعد کیفیت اطلاعات بایستی یکپارچگی دادهها در سیستمهای اطلاعاتی حفظ شود. بنابراین توصیه میشود اطلاعات دریافتشده دائماً بهروز شوند و سیستمهای اطلاعاتی بهراحتی تغییر و بهبود یابند تا همه تحولات جدید را در اختیار تصمیمگیرنده قرار دهند.
4. تأثیرگذارترین عنصر در بعد دانش کاربران و تحلیلگران، آموزشهای نظاممند و دورهای جهت ارتقای مهارتهای کاربران و تحلیلگران است. توصیه میشود آموزشهای مرتبط با مهارتافزایی و ارتقای دانش کارکنان در شبکههای مخابراتی جهت مدیریت بهینه بحران جداً مورد توجه قرار گیرد.
5. توصیه میشود مدیران شبکههای مخابراتی جهت مقابله با بحرانها و مدیریت بهینه بحران با ایجاد فضای تعاملی مناسب، امکان تبادل آسان دانش بین کاربران و تحلیلگران و توسعهدهندگان سیستم را فراهم کنند تا بتوانند در افزایش کیفیت بسیار محسوس و جزئی سیستمهای اطلاعاتی کمک کنند.
6. توصیه میشود بهلحاظ اهمیت جامع بودن و مدرن شدن طرحها و برنامههای مقابله با مدیریت بحران، بهروزرسانی مستمر طرحها و همچنین استفاده از سیستمهای اطلاعاتی جهت ارائه آخرین اطلاعات بهروزشده، مورد توجه جدی مدیران شبکههای مخابراتی قرار گیرد.
پیشنهادات
محققان مجموعهای از توصیهها را به شرح زیر پیشنهاد میکنند:
1. افزایش علاقه به سیستمهای اطلاعاتی، زیرا این سیستمها سنگ بنای اصلی عملیات و کیفیت اطلاعاتی هستند که سازمانها را قادر میسازند تا از بحرانها اجتناب کرده و اثرات منفی آن را در صورت وقوع کاهش دهند.
2. توجه بیشتر به بررسی عوامل مختلف سنجش کیفیت در سیستمهای اطلاعاتی و تأثیر آنها بر مدیریت بحران.
3. تمرکز و توجه بیشتر برای ایجاد واحدهای ویژه برای جمعآوری، تجزیهوتحلیل و ذخیره اطلاعات بحران در پایگاههای اطلاعاتی سیستمهای اطلاعاتی که راهحلهای از پیش آمادهشده را برای مقابله با بحرانهای مورد انتظار ارائه کنند.
4. هماهنگی و یکپارچهسازی سیستمها بین بخشهای دولتی و غیردولتی و سایر بخشهای مرتبط بهمنظور بهرهمندی از جریان اطلاعات از محل رخدادها بهمنظور تجزیهوتحلیل، ارزیابی و ارائه آنها به تصمیمگیرندگان.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش بدون استفاده از دادههای انسانی، حیوانی یا سازمانی و با رعایت تمامی اصول اخلاق پژوهش انجام شده است.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از همکاری صمیمانه متخصصان، مدیران و کارشناسان شرکت مخابرات ایران و سازمانهای زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تشکر و قدردانی میشود.
References
Akbari, M. (2014). [The role of knowledge management in crisis management (Persian)]. Paper presented at: The First International Conference on Political Epic (with an Approach to Middle East Developments) & Economic Epic (with an Approach to Management and Accounting), Tehran, Iran, 13 February; 2014. [Link]
Alabaddi, Z. A., Rahahleh, A. H., Muflih, M. A., Farajat, J. M., Al-Nsour, S. N., & Almahameed, M. A. (2020). Effect of system quality and information quality on crisis management-an empirical study on jordanian mobile telecommunications companies. European Journal of Business and Management, 12, 73-83. [DOI:10.7176/EJBM/12-1-07]
Alhendawi, K., & Baharudin, A. S. (2013). The impact of quality factors of web-based information system on the employee task performance: A pilot study. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 52(3), 236-242. [Link]
Ali, A., Tate, M., & Rabaai, A. (2012). A critical evaluation and comparison of two formative measures of system quality using criterion variables. ACIS 2012 Proceedings, 34. [Link]
Amin, M. A. (2010). Measuring the performance of Customs Information Systems (CIS) in Malaysia. World Customs Journal, 4(2).[DOI:10.55596/001c.92442]
Bailey, J. E., & Pearson, S. W. (1983). Development of a tool for measuring and analyzing computer user Satisfaction. Management Science, 29(5), 530-545. [DOI:10.1287/mnsc.29.5.530]
Ebrahimi, M., Zargham Boroujeni, H., & Sokhandan, E. (2019). [The role of knowledge management in crisis management process in tourism destinations (Persian)]. Journal of Tourism Planning and Development, 7(27), 102-122. [DOI:10.22080/JTPD.2019.2212]
Darko, S., Milan, M., Andra, A., Miodrag, D., Patrik, D., & Izet, R. (2011). Investigating ERP systems success from the end user perspective. TTEM- Technics Technologies Education Management, 6(4), 1089-1099. [Link]
Dörr, S., Walther, S., & Eymann, T. (2013). Information systems success-A quantitative literature review and comparison. Wirtschaftsinformatik Proceedings, 1813-1827. [Link]
Ghareb, M. I. (2018). Information technology roles in crisis management: A case study in Kurdistan Region Government. International Journal of Computer Engineering and Information Technology, 10(5), 71-78. [Link]
Gorla, N., Somers, T., & Wong, B. (2010). Organizational impact of system quality, information quality, and service quality. Journal of Strategic Information Systems, 19(3), 207-228. [DOI:10.1016/j.jsis.2010.05.001]
Herrera-Viedma, E., Pasi, G., Lopez-Herrera, A. G., & Carlos, P. (2006). Evaluating the information quality of Web sites: A methodology based on fuzzy computing with words. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 57(4), 538-549. [DOI:10.1002/asi.20308]
Hsu, JSC., Lin, T. C., Zheng, G. T., & Hung, Y. W. (2012). Users as knowledge co-producers in the information system development project. International Journal of Project Management, 30(1), 27-36. [DOI:10.1016/j.ijproman.2011.05.008]
Huang, E. Y., & Huang, T. K. (2012). Investigating the antecedents of users’ knowledge sharing intention. Journal of Computer Information Systems, 53( 2), 93-102. [Link]
Joshi, K. D., & Sarker, S. (2003). A framework to study knowledge transfer during information Systems Development (ISD) Process. In: E. Coakes (Ed.), Knowledge management: Current issues and challenges (pp. 25-37). Pennsylvania: IGI Global. [Link]
Kamolvej, T. (2006).The integration of intergovernmental coordination and information management in response to immediate crises: Thailand emergency management [PhD dissertation]. Pittsburgh: University of Pittsburgh. [Link]
Keikha, A., Shahreki, Z., Haddadi, E., & Nouri Delavar, M. (2018). [The role of Red Crescent Society public education in urban crisis management (Persian)]. Journal of Rescue and Relief, 10(2), 1-17. [Link]
Khaki, Gh. (2015). [Research method in management (Persian)]. Tehran: Fujan. [Link]
Khanke, H. R., Hosseini, A. T. (2017). [Choosing the best crisis management model caused by natural disasters in the target countries based on the multi-criteria decision-making model of AHP (Persian)]. Quarterly Journal of Strategic Defense Studies, 70, 301-320. [Link]
Kim, C., Oh, E., Shin, N., & Chae, M., (2009). An empirical investigation of factors affecting ubiquitous Computing use and U-business value. International Journal of Information Management, 29(6), 436-448. [DOI:10.1016/j.ijinfomgt.2009.06.003]
Iannella, R., Robinson, K., & Rinta-Koski, O. (2007). Towards a framework for crisis information management systems (CIMS). Paper presented at: Proceedings of the 14th Annual TIEMS Conference, Adelaide, Australia, June 5; 2007. [Link]
Malik, B. H., Shuqin, C., Qamar, S., & Mattiullah, B. (2016). Examining success of land record information systems (LRMIS) in Pakistan: Validating an incorporated is success model. European Scientific Journal, 12(2), 258. [Link]
Mistilis, N., & Sheldon, P. (2006). Knowledge management for tourism crises and disasters, Tourism Review International, 10(1-2), 39-46. [DOI:10.3727/154427206779307330]
Monem, H., Afrasiabi, M., Rezvan, P., & Dehkordi, S. A. (2013). The impact of user quality and information quality on the is success in healthcare context. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(10), 40- 51. [Link]
Narkevich, L., (2022). Digital transformation of the information-analytical system for crisis management in enterprise rehabilitation procedures. Sustainable Development and Engineering Economics, 1, 8-26. [Link]
Ndiege, J. R., Way, N., & Herselman, M. (2012). Quality assessment of information systems in SMEs: A study of eldoret, Kenya. The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries 2(51), 1-23, [DOI:10.1002/j.1681-4835.2012.tb00359.x]
Neubauer, M. J. (2007). A systems analysis of information technology and the use of WLANs implemented by an FBI Field Office for Crisis Response Incidents: The Columbia field office case study [PhD dissertation]. Florida: Nova Southeastern University. [Link]
Okike, B. O. I., & Adetoro, ‘Niran. (2018). Securing the information systems of libraries and the influence of tech-skills of librarians and users. Education and Information Technologies 24( 2), 1583-1602. [DOI:10.1007/s10639-018-9842-z]
Petter, S., & McLean, E. R. (2009). A meta-analytic assessment of the DeLone and McLean IS success model: An examination of IS success at the individual level. Information and Management, 46(3), 159-166. [DOI:10.1016/j.im.2008.12.006]
Safari, A. A. (2021). ["Crisis management in the telecommunications industry (Persian)]. Tehran: Fanavaran.
Spears, J. L., & Barki, H. (2010) User participation in information systems security risk management. MIS Quarterly, 34(3), 503-522. [DOI:10.2307/25750689]
Stefanovic, D., Mirkovic, M., Anderla, A., Drapsin, M., Drid, P., & Radjo, I. (2011). Investigating ERP systems success from the end user perspective.Technics Technologies Education Management, 6(4), 1089-1099. [Link]
Rahimi, E., Javanmard, H., & Tabatabaei, S. A. (2016). [Designing a strategic model for crisis management in the petrochemical industry (Persian)]. Journal of Strategic Management Researches, 22(61), 99-114. [Link]
Ristvej, J., & Zagorecki, A. (2011). Information systems for crisis management- Current applications and future directions. Communications: Scientific Letters of the University of Zilina, 13(2), 59-63. [DOI:10.26552/com.C.2011.2.59-63]
Terje Karlsen, J., Hagman, L., & Pedersen, T. (2011). Intra‐project transfers of knowledge in information systems development firms. Journal of Systems and Information Technology, 13( 1), 66-80. [Link]
Tesch, D., Sobol, M. G., Klein, G., & Jiang, J. J. (2009). User and developer common knowledge: Effect on the success of information system development projects. International Journal of Project Management, 27(7), 657-664. [DOI:10.1016/j.ijproman.2009.01.002]
Truptil, S., Benaben, F., Couget, P., Lauras, M., Chapurlat, V., & Pingaud, H. (2008). Interoperability of information systems in crisis management: Crisis modeling and metamodeling. In: K. Mertins, R. Rugger, K. Popplewell, & X. Xu (Eds), Enterprise Interoperability III( pp. 583-594). London: Springer. [DOI:10.1007/978-1-84800-221-0_46]
Turoff, M., Chumer, M., de Walle, B. V., & Yao, X. (2004). the design of a dynamic emergency response management information system (DERMIS). Journal of Information Technology Theory and Application (JITTA), 5(4), 3. [Link]
Verma, R., Sehgal, V. K., & Nitin, N. (2016). Implementation of information system in crisis management using modeling and simulation. International Journal of Simulation--Systems, Science & Technology, 17(32), 1-10. [Link]
Yang, Z., Cai, S., Zhou, Z., & Zhou, N. (2005). Development and validation of an instrument to measure user perceived service quality of information presenting Web portals. Information and Management, 42(4), 575-58. [DOI:10.1016/j.im.2004.03.001]