آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 15، شماره 3 - ( پاییز 1404 )
جلد 15 شماره 3 صفحات 343-320 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mousavi S S, Ebrahimian M, Najafi M, Delfan M, Fahmi H, Tazikeh M et al . Design and Validation of an HSE Evaluation Checklist for Urban Mass Gatherings: A Case Study in Tehran, Iran. Disaster Prev. Manag. Know. 2025; 15 (3) :320-343
URL: http://dpmk.ir/article-1-807-fa.html
URL: http://dpmk.ir/article-1-807-fa.html
موسوی سید سجاد، ابراهیمیان مبین، نجفی محمد، دلفان محمد، فهمی حسین، تازیکه معصومه و همکاران.. طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری: مطالعه موردی تهران. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 1404; 15 (3) :320-343
سید سجاد موسوی1 
، مبین ابراهیمیان2 ، محمد نجفی3 ، محمد دلفان4 ، حسین فهمی5 ، معصومه تازیکه6 ، نفیسه میرزاهاشمی7
، مبین ابراهیمیان2 ، محمد نجفی3 ، محمد دلفان4 ، حسین فهمی5 ، معصومه تازیکه6 ، نفیسه میرزاهاشمی7
1- گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه پلی تکنیک میلان، میلان، ایتالیا.
2- مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
3- گروه مهندسی ایمنی صنعتی، موسسه آموزش عالی کاسپین، قزوین، ایران.
4- موسسه آموزش عالی طبرستان، چالوس، ایران.
5- گروه مهندسی عمران، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
6- دانشگاه علمی و کاربردی، تهران، ایران.
7- دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2- مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
3- گروه مهندسی ایمنی صنعتی، موسسه آموزش عالی کاسپین، قزوین، ایران.
4- موسسه آموزش عالی طبرستان، چالوس، ایران.
5- گروه مهندسی عمران، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
6- دانشگاه علمی و کاربردی، تهران، ایران.
7- دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده: (669 مشاهده)
زمینه و هدف با افزایش فراوانی و مقیاس تجمعات شهری، توجه نظاممند به ابعاد سلامت، ایمنی و محیطزیست (HSE) به یک اولویت راهبردی در مدیریت شهری تبدیل شده است. با وجود افزایش آگاهی، چارچوبهای ارزیابی موجود اغلب فاقد ویژگیهای عملیاتی و قابلیت انطباق با زمینههای محلی هستند. این مطالعه با هدف طراحی و اعتبارسنجی یک ابزار ساختاریافته برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری، شناسایی خلأهای روششناختی در مطالعات پیشین، و ارائه راهکارهای اجرایی متناسب با شرایط تهران انجام شده است.
روش این پژوهش با رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) به شناسایی، دستهبندی و اعتبارسنجی شاخصهای کلیدی ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری پرداخته است. طراحی ابزار براساس تحلیل ریسک، مرور تجربیات گذشته، مشاوره با خبرگان HSE و مشاهدات میدانی صورت گرفت. ابزار اولیه در سه تجمع شهری منتخب در تهران بهصورت آزمایشی اجرا شد و ویژگیهای روانسنجی آن شامل روایی محتوا، روایی سازه و پایایی با روشهای آماری استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. نسخه نهایی ابزار شامل ۱۴ شاخص عملیاتی است: ۶ شاخص ایمنی، ۴ شاخص سلامت و ۴ شاخص محیطزیستی.
یافته ها نتایج حاصل از طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات انبوه نشان داد برخی مؤلفههای کلیدی، ازجمله ایمنی برق، بهداشت مواد غذایی و مدیریت پسماند، در برنامهریزیهای جاری بهطور قابلتوجهی نادیده گرفته شدهاند. بررسی روایی ابزار حاکی از آن بود که بیش از ۹۰ درصد گویهها پیشنهادی از نظر روایی صوری و محتوایی، مورد تأیید خبرگان قرار گرفتهاند. همچنین، ضریب آلفای کرونباخ 0/86 بیانگر سطح پایایی قابلقبول ابزار در شرایط اجرایی واقعی است. براساس این نتایج، ابزار طراحیشده از حساسیت بالایی در شناسایی نقاط ضعف عملکردی برخوردار بوده و قابلیت مداخله هدفمند برای ارتقای وضعیت ایمنی، بهداشت و محیطزیست در مدیریت تجمعات انبوه را فراهم میسازد. این ابزار میتواند بهعنوان یک چارچوب عملیاتی در فرآیندهای نظارت، ارزیابی و بهبود عملکرد HSE در رویدادهای شهری مورد استفاده قرار گیرد
نتیجه گیری ابزار طراحی و اعتبارسنجیشده در این مطالعه، یک چارچوب ساختاریافته، قابلتکرار و مقیاسپذیر برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری ارائه میدهد. این ابزار با تمرکز بر مؤلفههای مغفولمانده و ریسکهای چندبُعدی، امکان تحلیل نظاممند و مداخله هدفمند در تمامی مراحل چرخه رویداد از برنامهریزی اولیه تا اجرا و جمعآوری را فراهم میسازد. کاربرد این ابزار در سطوح مختلف مدیریتی، از جمله توسط مدیران شهری، برگزارکنندگان رویدادها و پژوهشگران حوزه ایمنی، میتواند منجر به ارتقاء کیفیت تصمیمگیری، برنامه ریزی و افزایش همراستایی اقدامات اجرایی با استانداردهای سلامت، ایمنی، سلامت و زیستمحیطی در برگزاری تجمعات انبوه شود.
روش این پژوهش با رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) به شناسایی، دستهبندی و اعتبارسنجی شاخصهای کلیدی ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری پرداخته است. طراحی ابزار براساس تحلیل ریسک، مرور تجربیات گذشته، مشاوره با خبرگان HSE و مشاهدات میدانی صورت گرفت. ابزار اولیه در سه تجمع شهری منتخب در تهران بهصورت آزمایشی اجرا شد و ویژگیهای روانسنجی آن شامل روایی محتوا، روایی سازه و پایایی با روشهای آماری استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. نسخه نهایی ابزار شامل ۱۴ شاخص عملیاتی است: ۶ شاخص ایمنی، ۴ شاخص سلامت و ۴ شاخص محیطزیستی.
یافته ها نتایج حاصل از طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات انبوه نشان داد برخی مؤلفههای کلیدی، ازجمله ایمنی برق، بهداشت مواد غذایی و مدیریت پسماند، در برنامهریزیهای جاری بهطور قابلتوجهی نادیده گرفته شدهاند. بررسی روایی ابزار حاکی از آن بود که بیش از ۹۰ درصد گویهها پیشنهادی از نظر روایی صوری و محتوایی، مورد تأیید خبرگان قرار گرفتهاند. همچنین، ضریب آلفای کرونباخ 0/86 بیانگر سطح پایایی قابلقبول ابزار در شرایط اجرایی واقعی است. براساس این نتایج، ابزار طراحیشده از حساسیت بالایی در شناسایی نقاط ضعف عملکردی برخوردار بوده و قابلیت مداخله هدفمند برای ارتقای وضعیت ایمنی، بهداشت و محیطزیست در مدیریت تجمعات انبوه را فراهم میسازد. این ابزار میتواند بهعنوان یک چارچوب عملیاتی در فرآیندهای نظارت، ارزیابی و بهبود عملکرد HSE در رویدادهای شهری مورد استفاده قرار گیرد
نتیجه گیری ابزار طراحی و اعتبارسنجیشده در این مطالعه، یک چارچوب ساختاریافته، قابلتکرار و مقیاسپذیر برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری ارائه میدهد. این ابزار با تمرکز بر مؤلفههای مغفولمانده و ریسکهای چندبُعدی، امکان تحلیل نظاممند و مداخله هدفمند در تمامی مراحل چرخه رویداد از برنامهریزی اولیه تا اجرا و جمعآوری را فراهم میسازد. کاربرد این ابزار در سطوح مختلف مدیریتی، از جمله توسط مدیران شهری، برگزارکنندگان رویدادها و پژوهشگران حوزه ایمنی، میتواند منجر به ارتقاء کیفیت تصمیمگیری، برنامه ریزی و افزایش همراستایی اقدامات اجرایی با استانداردهای سلامت، ایمنی، سلامت و زیستمحیطی در برگزاری تجمعات انبوه شود.
واژههای کلیدی: تجمعات انبوه، سلامت، ایمنی و محیط زیست، ایمنی شهری، ارزشیابی عملکرد، مدیریت ریسک شهری
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1404/6/3 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار الکترونیک: 1404/7/9
دریافت: 1404/6/3 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار الکترونیک: 1404/7/9
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
