آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 13، شماره 3 - ( پاییز 1402 )
جلد 13 شماره 3 صفحات 317-296 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohammadi N, Hejazizadeh Z. Investigating the Effect of Global Warming on Increasing the Risk of Wildfires in Iran. Disaster Prev. Manag. Know. 2023; 13 (3) :296-317
URL: http://dpmk.ir/article-1-618-fa.html
URL: http://dpmk.ir/article-1-618-fa.html
محمدی نیلوفر، حجازی‌زاده زهرا. بررسی اثرات گرمایش جهانی بر افزایش ریسک آتش‌سوزی جنگل‌های ایران. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 1402; 13 (3) :296-317
1- گروه آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده: (2420 مشاهده)
زمینه و هدف امروزه ایران به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی، یکی از آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر تغییرات اقلیمی است. یکی از مهم‌ترین تأثیرات منفی تغییر اقلیم افزایش دما بوده که می‌تواند از‌این‌پس موجب افزایش خطر آتش‌سوزی جنگلی شود. پدیده آتش‌سوزی جنگلی به‌عنوان یک چالش زیست‌محیطی و یکی از مخاطراتی است که بخش وسیعی از جنگل‌های جهان را تهدید می‌کند و ایران از این قاعده مستثنا نبوده است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر گرمایش جهانی بر افزایش ریسک آتش‌سوزی جنگل‌های ایران با بهره‌گیری از فناوری سنجش از دور و تحلیل فضایی بوده است.
روش داده‌های پارامتر دمای ایستگاه‌های سینوپتیک (مهرآباد، یزد، بم، شیراز، اصفهان و بوشهر) طی دوره مشترک 1988 تا 2020 در بازه زمانی 32 ساله، از سازمان هواشناسی دریافت شد. سپس برای بررسی روند دما از ماکرو اکسل و افزونه XLSTAT بهره گرفته شد. به‌‌منظور شناسایی پوشش گیاهی از شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و از داده‌های ماهواره لندست 8 استفاده شد و نقشه پوشش گیاهی از تصاویر ماهواره‌ای Land Cover 10m 2017 در محیط ارث انجین استخراج شد. سپس برای محاسبه توپوگرافی از معیارهای ارتفاع، شیب، جهت شیب و پهنه سطوح تابش خورشیدی بهره گرفته شد. جهت شناسایی پراکندگی و تهیه نقشه تراکم کرنل مناطق آتش‌سوزیِ جنگلی، براساس طبقه‌بندی مناطق کم‌خطر و پرخطر، از داده‌های سنجنده MODIS C6 ناسا طی سال‌های 2020 تا 2023 استفاده شد.
یافته ها نتایج بررسی روند دما در کلیه ایستگاه‌ها طی دوره 32 ساله، روندی افزایشی و معنی‌دار در سطح 95 و 99 درصد بود. این می‌تواند ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای در مراکز شهری باشد که قابل‌توجیه است. نتایج بررسی شاخص پوشش گیاهی مناطق دارای تراکم پوشش گیاهی را مستعد خطر آتش‌سوزی نشان داد. بررسی پهنه سطوح تابشی در مناطق ارتفاعات شمالی تهران، در نواحی کناره‌های خزری و پهنه‌های شمالی ایران، شمال غرب ایران (اردبیل و تبریز)، نواحی مرکزی (کرمان، اصفهان، یزد و شیراز) از ارزش پیکسلی بالایی برخوردار بودند. یعنی میزان پهنه دریافتی تابشی خورشیدی در این مناطق نسبت به سایر مناطق ایران بیشتر بوده است. در‌نهایت نقشه پراکندگی نقاط و شدت تراکم کرنل نشان داد استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان مستعد ریسک بالاتری از آتش‌سوزی جنگلی هستند.
نتیجه گیری ایران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی مواجه شده است. اقلیم جدید ایران هوای گرم‌تر و خشک‌تری را سپری خواهد کرد و بیشتر مستعد آتش‌سوزی جنگلی خواهد بود. بنابراین طرح برنامه‌ای جامع برای کاهش اثر تغییر اقلیم و آینده‌نگری‌های اقلیمی از حیطه مدیریت بحران در ایران باید مورد توجه قرار گیرد که این امر موجب کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آ‌وری خواهد بود.
روش داده‌های پارامتر دمای ایستگاه‌های سینوپتیک (مهرآباد، یزد، بم، شیراز، اصفهان و بوشهر) طی دوره مشترک 1988 تا 2020 در بازه زمانی 32 ساله، از سازمان هواشناسی دریافت شد. سپس برای بررسی روند دما از ماکرو اکسل و افزونه XLSTAT بهره گرفته شد. به‌‌منظور شناسایی پوشش گیاهی از شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و از داده‌های ماهواره لندست 8 استفاده شد و نقشه پوشش گیاهی از تصاویر ماهواره‌ای Land Cover 10m 2017 در محیط ارث انجین استخراج شد. سپس برای محاسبه توپوگرافی از معیارهای ارتفاع، شیب، جهت شیب و پهنه سطوح تابش خورشیدی بهره گرفته شد. جهت شناسایی پراکندگی و تهیه نقشه تراکم کرنل مناطق آتش‌سوزیِ جنگلی، براساس طبقه‌بندی مناطق کم‌خطر و پرخطر، از داده‌های سنجنده MODIS C6 ناسا طی سال‌های 2020 تا 2023 استفاده شد.
یافته ها نتایج بررسی روند دما در کلیه ایستگاه‌ها طی دوره 32 ساله، روندی افزایشی و معنی‌دار در سطح 95 و 99 درصد بود. این می‌تواند ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای در مراکز شهری باشد که قابل‌توجیه است. نتایج بررسی شاخص پوشش گیاهی مناطق دارای تراکم پوشش گیاهی را مستعد خطر آتش‌سوزی نشان داد. بررسی پهنه سطوح تابشی در مناطق ارتفاعات شمالی تهران، در نواحی کناره‌های خزری و پهنه‌های شمالی ایران، شمال غرب ایران (اردبیل و تبریز)، نواحی مرکزی (کرمان، اصفهان، یزد و شیراز) از ارزش پیکسلی بالایی برخوردار بودند. یعنی میزان پهنه دریافتی تابشی خورشیدی در این مناطق نسبت به سایر مناطق ایران بیشتر بوده است. در‌نهایت نقشه پراکندگی نقاط و شدت تراکم کرنل نشان داد استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان مستعد ریسک بالاتری از آتش‌سوزی جنگلی هستند.
نتیجه گیری ایران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی مواجه شده است. اقلیم جدید ایران هوای گرم‌تر و خشک‌تری را سپری خواهد کرد و بیشتر مستعد آتش‌سوزی جنگلی خواهد بود. بنابراین طرح برنامه‌ای جامع برای کاهش اثر تغییر اقلیم و آینده‌نگری‌های اقلیمی از حیطه مدیریت بحران در ایران باید مورد توجه قرار گیرد که این امر موجب کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آ‌وری خواهد بود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/5/29 | پذیرش: 1402/7/22 | انتشار الکترونیک: 1402/9/30
دریافت: 1402/5/29 | پذیرش: 1402/7/22 | انتشار الکترونیک: 1402/9/30
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
