زمینه و هدف علیرغم آنکه بحران نزد افکار عمومی و اغلب پژوهشهای حوزه مدیریت بحران، تداعیکننده بحرانهای طبیعی و مخاطرات زیستمحیطی است ولیکن با نگاهی نوآورانه، در این مقاله رویکرد غیرزیستی بحران را بررسی میکنیم؛ چراکه در عصر کنونی بحرانهای انسانساخت به واقعیتی اجتنابناپذیر بدل شدهاند که برهمزننده نظم و هنجارهای جامعه تلقی میشوند. در این مقاله با تأکید بر 3 رویکرد پیشبینانه، پیشگیرانه و آمادهسازانه، عوامل پیشران کنشگری مؤثر رسانههای جریان اصلی در مدیریت بحرانهای اجتماعیسیاسی و پیامدهای این نوع کنشگری در مدیریت بحرانهای مذکور شناسایی شدند.
روش این مقاله ازنظر ماهیت اکتشافی، ازنظر سنجش روش، کیفی و ازنظر هدف کاربردی است. روش انجام این پژوهش مصاحبه نیمهساختاریافته بوده است. جامعه موردبررسی، شامل سیاستگذاران رسانه، اساتید حوزه ارتباطات بحران، خبرگان حوزه مدیریت بحران و دولتمردان حوزه سیاسی اجتماعی بودهاند که با روش نمونهگیری گلوله برفی به آنها دست یافتیم و با ۱۵ مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. روش تجزیهوتحلیل دادهها تحلیل مضمون بوده است و از مجموع ۲۵۰ کد اولیه، ۱۵۹ مضمون پایه، 26 مضمون سازماندهنده و نهایتاً ۸ مضمون فراگیر به دست آمد.
یافته ها براساس یافتهها، کارکرد رسانهها در مدیریت بحران شامل کارکرد حمایتی از افکار عمومی،کارکرد آگاهیبخشی، کارکرد مطالبهگری از نهادهای مسئول، کارکرد اطلاعرسانی و کارکرد استراتژیک است که با نقشآفرینی رسانهها در 3 فاز پیش، حین و پس از بحران تعریف میشود.
نتیجه گیری نتایج تحقیق نشان داد عوامل زمینهساز کنشگری مؤثر رسانهها در فاز پیشبینی بحرانهای اجتماعیسیاسی، شامل پیشران زیرساختی، توانمندی کارکردی رسانه، پیشران نیروی انسانی، پیشران استانداردهای حرفهای و سرمایه اجتماعی رسانه است. نتایج کنشگری مؤثر رسانهها در فاز پیشبینی بحرانها در 3 حوزه پیامدهای اجتماعی کنشگری مؤثر رسانه پیش از بحران، پیامدهای سیاسی کنشگری مؤثر رسانه پیش از بحران و پیامدهای ناشی از مسئولیت اجتماعی مشخص شد. عوامل زمینهساز کنشگری مؤثر رسانهها در پیشگیری از بحرانهای اجتماعیسیاسی نیز در 2 زمینه پیشرانهای مرتبط با عموم و پیشرانهای مرتبط با دولت و مدیران بحران مشخص شد. نتایج کنشگری مؤثر رسانهها در پیشگیری از بحرانهای اجتماعیسیاسی به پیامدهای ماکرو و میکرو تقسیم شد. عوامل زمینهساز کنشگری مؤثر رسانهها در فاز آمادهسازی در برابر بحران نیز شامل پیشرانهای فرایندی، محتوایی و بافتاری تعریف شد و درنهایت نتایج کنشگری مؤثر رسانهها در فاز آمادهسازی در برابر بحرانهای اجتماعیسیاسی، در 3 حوزه پیامدهای آموزشی، روانشناختی و عملکردی رسانه دستهبندی شد.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |