زمینه و هدف: وضعیت جغرافیایی، شرایط زیست محیطی و پراکندگی­ های جمعیتی، تنوع و فراوانی رخداد­های طبیعی، آسیب­ پذیری­ ها و پیامد­های آن را در کشورمان افزایش داده­ است و موجبات بروز بحران­ها را فراهم می­­ آورد. این بحران­ها می­توانند تا آنجا پیش روند که فرآیند توسعه را با تأخیر روبرو سازند. این در حالی است که امروزه در جهان، تعاونی­ها به عنوان نهاد مردمی که غالباً تحت حمایت و دسته­ بندی دولت­ها، سازماندهی می شوند، یکی از ابزارهای توسعه و افزایش رفاه اجتماعی محسوب ­می شوند. تجارب ایران و جهان در استفاده از این تعاونی­ها در شرایط اضطراری پس از سوانح، نشان­گر ظرفیت­های این نهادهای مردمی در زمینه­ های متعدد ساماندهی شرایط بحرانی است. این ظرفیت­ها قبل از وقوع سوانح، باعث کاهش آسیب­ پذیری جوامع در برابر سوانح احتمالی می­گردد و پس از وقوع سوانح، با ساماندهی پیامدهای ایجاد شده و رسیدگی به وضعیت آسیب دیدگان و ورود در مراحل مقابله با بحران و بازتوانی، وضعیت جامعه­ ی سانحه دیده را بهبود بخشیده و مانع از کند شدن روند توسعه می شود.

روش: در این مقاله منابع مرتبط به پیامدها و نیازهای جوامع پس از سوانح در ادبیات مدیریت بحران و اسناد حاوی تجارب ایران و جهان از به­ کارگیری بخش تعاون در شرایط بحرانی مرور می­شود. به­ این ترتیب و با تکیه بر روش آنالیز محتوا و مرور موارد تکرار شده در ایجاد ارتباط میان نیازهای پس از سانحه و خدمات تعاونی­های مختلف، از تناظر میان خدمات ارائه شده توسط بخش تعاون در ایران و جهان و نیازهای پیش ­بینی شده در زمان­ های مختلف پس از وقوع سانحه، تعاونی­­ هایی مؤثر در ساماندهی شرایط معرفی می­شوند.

یافته­ ها: این مطالعه ساختاری را  برای چگونگی استفاده از قابلیت­های تعاونی­ها در رفع نیازهای جامعه­ ی مواجه شده با سانحه فراهم می­ آورد.

نتیجه­ گیری: مقاله ­ی حاضر درصدد است با بررسی پیامدها و نیازهای جوامع پس از سوانح از یک سو و از سوی دیگر با مرور اسناد حاوی تجارب ایران و جهان و شناخت بخش تعاون در ایران، به منظور تقلیل بار وظایف و مسئولیت­های دولت در دوران بحران، به تدوین ساختاری برای بهره­ گیری از قابلیت­های بخش تعاون کشور در شرایط بحران بپردازد. به این ترتیب در انتها تعاونی­های مفید معرفی و مدت زمان لازم در رفع هر کدام از نیازهای زمان بحران نیز بیان می­ شوند.