دوره 15، شماره 3 - ( پاییز- در حال انتشار 1404 )
جلد 15 شماره 3 صفحات 5-5 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mousavi S S, Ebrahimian M, Najafi M, Delfan M, Fahmi H, Tazikeh M et al . Design and Validation of an HSE Performance Assessment Tool for Urban Mass Gatherings: A Case Study in Tehran. Disaster Prev. Manag. Know. 2025; 15 (3) :5-5
URL: http://dpmk.ir/article-1-807-fa.html
URL: http://dpmk.ir/article-1-807-fa.html
موسوی سید سجاد، ابراهیمیان مبین، نجفی محمد، دلفان محمد، فهمی سید حسین، تازیکه معصومه و همکاران.. طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری: مطالعه موردی تهران. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 1404; 15 (3) :5-5
سید سجاد موسوی1 
، مبین ابراهیمیان2 ، محمد نجفی3 ، محمد دلفان4 ، سید حسین فهمی5 ، معصومه تازیکه6 ، نفیسه میرزاهاشمی7
، مبین ابراهیمیان2 ، محمد نجفی3 ، محمد دلفان4 ، سید حسین فهمی5 ، معصومه تازیکه6 ، نفیسه میرزاهاشمی7
1- گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه پلی تکنیک میلان. ایتالیا
2- مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
3- گروه مهندسی ایمنی صنعتی، موسسه آموزش عالی کاسپین، قزوین، ایران
4- موسسه آموزش عالی طبرستان، چالوس، ایران
5- گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران
6- دانشگاه علمی و کاربردی، تهران، ایران
7- دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
3- گروه مهندسی ایمنی صنعتی، موسسه آموزش عالی کاسپین، قزوین، ایران
4- موسسه آموزش عالی طبرستان، چالوس، ایران
5- گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران
6- دانشگاه علمی و کاربردی، تهران، ایران
7- دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده: (42 مشاهده)
زمینه و هدف: با افزایش فراوانی و مقیاس تجمعات شهری، توجه نظام‌مند به ابعاد سلامت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) به یک اولویت راهبردی در مدیریت شهری تبدیل شده است. با وجود افزایش آگاهی، چارچوب‌های ارزیابی موجود اغلب فاقد ویژگی‌های عملیاتی و قابلیت انطباق با زمینه‌های محلی هستند. این مطالعه با هدف طراحی و اعتبارسنجی یک ابزار ساختاریافته برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری، شناسایی خلأهای روش‌شناختی در مطالعات پیشین، و ارائه راهکارهای اجرایی متناسب با شرایط تهران انجام شده است.
روش: این پژوهش با رویکرد ترکیبی (کیفی–کمی) به شناسایی، دسته‌بندی و اعتبارسنجی شاخص‌های کلیدی ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری پرداخته است. طراحی ابزار بر اساس تحلیل ریسک، مرور تجربیات گذشته، مشاوره با خبرگان HSE و مشاهدات میدانی صورت گرفت. ابزار اولیه در سه تجمع شهری منتخب در تهران به صورت آزمایشی اجرا شد و ویژگی‌های روان‌سنجی آن شامل روایی محتوا، روایی سازه و پایایی با روش‌های آماری استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. نسخه نهایی ابزار شامل ۱۴ شاخص عملیاتی است: ۶ شاخص ایمنی، ۴ شاخص سلامت و ۴ شاخص محیط‌زیستی.
یافته‌ها: نتایج حاصل از طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات انبوه نشان داد که برخی مؤلفه‌های کلیدی، از جمله ایمنی برق، بهداشت مواد غذایی و مدیریت پسماند، در برنامه‌ریزی‌های جاری به‌طور قابل توجهی نادیده گرفته شده‌اند. بررسی روایی ابزار حاکی از آن بود که بیش از ۹۰٪ آیتم‌های پیشنهادی از نظر روایی صوری و محتوایی، مورد تأیید خبرگان قرار گرفته‌اند. همچنین، ضریب آلفای کرونباخ 0.86 بیانگر سطح پایایی قابل قبول ابزار در شرایط اجرایی واقعی است.
بر اساس این نتایج، ابزار طراحی‌شده از حساسیت بالایی در شناسایی نقاط ضعف عملکردی برخوردار بوده و قابلیت مداخله هدفمند برای ارتقاء وضعیت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست در مدیریت تجمعات انبوه را فراهم می‌سازد. این ابزار می‌تواند به‌عنوان یک چارچوب عملیاتی در فرآیندهای نظارت، ارزیابی و بهبود عملکرد HSE در رویدادهای شهری مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجه‌گیری: ابزار طراحی و اعتبارسنجی‌شده در این مطالعه، یک چارچوب ساختاریافته، قابل تکرار و مقیاس‌پذیر برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری ارائه می‌دهد. این ابزار با تمرکز بر مؤلفه‌های مغفول‌مانده و ریسک‌های چندبُعدی، امکان تحلیل نظام‌مند و مداخله هدفمند در تمامی مراحل چرخه رویداد از برنامه‌ریزی اولیه تا اجرا و جمع‌آوری را فراهم می‌سازد.
کاربرد این ابزار در سطوح مختلف مدیریتی، از جمله توسط مدیران شهری، برگزارکنندگان رویدادها و پژوهشگران حوزه ایمنی، می‌تواند منجر به ارتقاء کیفیت تصمیم‌گیری، برنامه ریزی و افزایش هم‌راستایی اقدامات اجرایی با استانداردهای سلامت، ایمنی، سلامت و زیست‌محیطی در برگزاری تجمعات انبوه شود.
روش: این پژوهش با رویکرد ترکیبی (کیفی–کمی) به شناسایی، دسته‌بندی و اعتبارسنجی شاخص‌های کلیدی ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری پرداخته است. طراحی ابزار بر اساس تحلیل ریسک، مرور تجربیات گذشته، مشاوره با خبرگان HSE و مشاهدات میدانی صورت گرفت. ابزار اولیه در سه تجمع شهری منتخب در تهران به صورت آزمایشی اجرا شد و ویژگی‌های روان‌سنجی آن شامل روایی محتوا، روایی سازه و پایایی با روش‌های آماری استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. نسخه نهایی ابزار شامل ۱۴ شاخص عملیاتی است: ۶ شاخص ایمنی، ۴ شاخص سلامت و ۴ شاخص محیط‌زیستی.
یافته‌ها: نتایج حاصل از طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات انبوه نشان داد که برخی مؤلفه‌های کلیدی، از جمله ایمنی برق، بهداشت مواد غذایی و مدیریت پسماند، در برنامه‌ریزی‌های جاری به‌طور قابل توجهی نادیده گرفته شده‌اند. بررسی روایی ابزار حاکی از آن بود که بیش از ۹۰٪ آیتم‌های پیشنهادی از نظر روایی صوری و محتوایی، مورد تأیید خبرگان قرار گرفته‌اند. همچنین، ضریب آلفای کرونباخ 0.86 بیانگر سطح پایایی قابل قبول ابزار در شرایط اجرایی واقعی است.
بر اساس این نتایج، ابزار طراحی‌شده از حساسیت بالایی در شناسایی نقاط ضعف عملکردی برخوردار بوده و قابلیت مداخله هدفمند برای ارتقاء وضعیت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست در مدیریت تجمعات انبوه را فراهم می‌سازد. این ابزار می‌تواند به‌عنوان یک چارچوب عملیاتی در فرآیندهای نظارت، ارزیابی و بهبود عملکرد HSE در رویدادهای شهری مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجه‌گیری: ابزار طراحی و اعتبارسنجی‌شده در این مطالعه، یک چارچوب ساختاریافته، قابل تکرار و مقیاس‌پذیر برای ارزیابی عملکرد HSE در تجمعات شهری ارائه می‌دهد. این ابزار با تمرکز بر مؤلفه‌های مغفول‌مانده و ریسک‌های چندبُعدی، امکان تحلیل نظام‌مند و مداخله هدفمند در تمامی مراحل چرخه رویداد از برنامه‌ریزی اولیه تا اجرا و جمع‌آوری را فراهم می‌سازد.
کاربرد این ابزار در سطوح مختلف مدیریتی، از جمله توسط مدیران شهری، برگزارکنندگان رویدادها و پژوهشگران حوزه ایمنی، می‌تواند منجر به ارتقاء کیفیت تصمیم‌گیری، برنامه ریزی و افزایش هم‌راستایی اقدامات اجرایی با استانداردهای سلامت، ایمنی، سلامت و زیست‌محیطی در برگزاری تجمعات انبوه شود.
واژه‌های کلیدی: تجمعات شهری، ارزیابی HSE، ایمنی شهری، ارزیابی عملکرد، اعتبارسنجی ابزار، تهران، مدیریت ریسک شهری، چک لیست
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1404/6/3 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار الکترونیک: 1404/9/30
دریافت: 1404/6/3 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار الکترونیک: 1404/9/30
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |