دکتر امیر بسطامی نیا، دکتر محمدرضا رضائی، دکتر محمدحسین سرائی،
دوره ۸، شماره ۳ - ( دوره هشتم،شماره سوم،پاییز ۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: در حال حاضر، با کاربرد بیشتر در علوم اجتماعی، مفهوم تاب‌آوری با قاعده و اصول خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و توانایی برای بازیابی و زنده ماندن، یکی از اشکال مطلوب آن است. علاوه بر این ارزشهای گوناگون و گاه متضاد در داخل همه‌ی سیستمهای اجتماعی وجود دارد. این موضوع که یک پیامد بر دیگری ترجیح داده شود و یا وضعیت موجود حفظ شود، باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین مطالعه حاضر به تبیین و تحلیل تاب‌آوری اجتماعی در حوزه مدیریت سوانح طبیعی تاکید کرده است.
روش: این تحقیق یک مطالعه مروری است که از منابع کتابخانهای و اینترنتی مختلف استفاده شده و از مجموع ۱۴۵ مقاله و کتب یافته و بررسی شده، مستندات ۹۰ مقاله و کتب مرتبط و معتبر در رابطه با تاب‌آوری اجتماعی استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: با توجه به مباحث مطرح شده در این تحقیق، سه بعد مهم تاب‌آوری اجتماعی شناسایی شد؛ ۱. تواناییهای بازیگران اجتماعی به منظور مقابله و غلبه بر تمامی دشواری‌های بدیهی، ۲. ظرفیت و توانایی آنها برای یادگیری از تجارب گذشته و تعدیل آنها به منظور تحت فشار گذاشتن چالش‌های جدید در آینده (ظرفیت‌های انطباقی) و ۳. توانایی آنها در ایجاد نهادهایی که رفاه فردی و نیرومندی اجتماعی پایدار در برابر بحران‌های حال و آینده (ظرفیت‌های دگرگون شونده) را پرورش می‌دهند را مورد ملاحظه قرار دادهاند.
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تاب‌آوری اجتماعی به جای یک وضعیت معین یا ویژگی‌های یک نهاد و موجودیت اجتماعی، به عنوان یک فرآیند پویا درک می‌شود که در زمانها و مکانهای مختلف، استراتژیها و برنامههای مختلفی برای مقابله با فاجعه دارد. در تاب آوری اجتماعی افراد در زمان و مکان زیست محیطی، محیط اجتماعی و نهادی خاص خود مطالعه می شوند. به این‌ترتیب، این یک مفهوم عقلانی است تا یک مفهوم ذاتی. یادگیری اجتماعی، تصمیم‌گیری مشارکتی و فرآیندهای تحول جمعی به عنوان جنبه‌های اصلی و محوری تاب‌آوری اجتماعی شناخته می‌شوند. تاب‌آوری اجتماعی نه تنها یک مفهوم پویا و رابطه‌ای است بلکه یک نوع درک عمیق سیاسی است.
دکتر حسن دارابی، خانم ریحانه آَشتیانی، خانم مونا رضائی انور، خانم ندا فارسی زاده،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( دوره یازدهم ، شماره دوم، تابستان ۱۴۰۰ )
چکیده
پیش زمینه و هدف: فضای شهری عرصه تعاملات اجتماعی و برخوردهای رودررو است که این امر ناشی از توان بالای این‌گونه فضاها در انواع مبادلات از جمله؛ اطلاعات و مانند آن میباشد. گسترش بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ اثرات قابل‌توجهی بر این تعاملات گذاشته و در الگوهای تحرک و تعامل انسان، تغییرات زیادی را به‌طور اخص در شهرها ایجاد کرده است. این در حالی است که فضاهای شهری می‌توانند در گسترش و در عین‌حال پیشگیری این بیماری، نقش بسزایی ایفا کنند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی پیوند میان فضای باز شهری و بیماری کووید-۱۹ است که در چارچوب رویکردی کیفی و کمی انجام گرفته است.
روش: ابتدا مطالعات مرتبط، شناسایی و پس از تحلیل محتوای آنها، مقولات تبیین شده در آنها کدگذاری شد. در مرحله بعد، کدها در اختیار ۳۰ نفر از نخبگان و خبرگان دانشگاهی در حوزه شهرسازی و مدیریت شهری قرار گرفت. نتایج در قالب چهار معیار اصلی دسته‌بندی و با استفاده از روش آنتروپی شانون ضریب اهمیت هر معیار و زیر معیار مشخص شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که فضای شهری از طریق ۴ شاخص طراحی شهری تاب آور با مقدار WJ ۲۳۵۷/۰، برنامه‌ریزی فضای سبز با مقدار WJ ۰۹۷۴/۰، شهر هوشمند با مقدار WJ ۰۶۲۷/۰ و حمل‌ونقل با مقدار WJ ۰۵۴۹/۰، به ترتیب به‌منظور غلبه بر بیماری کووید-۱۹ ایفای نقش میکند.
نتیجه‌گیری: تأثیر بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ را میتوان از سه جنبه در طراحی فضای باز شهری مورد بررسی قرارداد: اول، راهکارهایی که در این شرایط با کم‌ترین آسیب بر زندگی عادی مردم، مانع از انتقال و شیوع آن گردد. دوم، راهکارهایی در طراحی فضای باز شهری که به افزایش سطح ایمنی بدن منجر می‌شود و سوم، بهبود تعاملات اجتماعی است، به طریقی که افراد، با رعایت فاصله اجتماعی، ارتباط مناسب را به‌صورت بصری و کلامی و مانند آن داشته باشند. در نهایت میتوان گفت در دوران بحران همه‌گیری کووید-۱۹، عوامل دیگر در طراحی شهری که کم‌تر مورد توجه قرارگرفته وجود دارند و این موضوع، نیازمند مطالعات گسترده‌تری میباشد.
