دوره 15، شماره 2 - ( تابستان- در حال انتشار 1404 )
جلد 15 شماره 2 صفحات 1-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohammadi N, Hejazizadeh Z, Zeaiean Firouzabadi P, Karbalaee A. Spatiotemporal Trend Assessment of Regional Temperature Variation Influenced by Global Warming in Tehran Province. Disaster Prev. Manag. Know. 2025; 15 (2) :1-1
URL: http://dpmk.ir/article-1-727-fa.html
URL: http://dpmk.ir/article-1-727-fa.html
محمدی نیلوفر، حجازی‌زاده زهرا، ضیائیان فیروزآبادی پرویز، کربلائی علیرضا. ارزیابی روند تغییرات مکانی و زمانی دمای منطقه‌ای تحت اثر گرمایش جهانی در استان تهران. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 1404; 15 (2) :1-1
1- گروه آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2- گروه آموزشی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2- گروه آموزشی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده: (242 مشاهده)
زمینه و هدف: شهرها با توسعه خود به‌طور قابل‌توجهی ویژگی‌های سطح زمین را تغییر داده‌اند. این تغییرات توانسته در مقیاس محلی بر الگوهای آب و هوایی اثر داشته باشد. بنابراین شهرها با افزایش دما، با یک چالش بزرگ به نام جزیره حرارتی مواجه شده‌اند. هدف این مطالعه، بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی دمای منطقه‌ای و گستردگی جزیره حرارتی در استان تهران است. یکی از رویکردهای نوآورانه در این پژوهش تلفیق دید هواشناسی و سنجش از دور می‌باشد.
روش: داده‌های دمای روزانه ایستگاه‌های سینوپتیک تهران (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) از سال 2020-1996 از سازمان هواشناسی جهت بررسی روند دما با آزمون من کندال، اخذ شد. جهت محاسبه میانگین دمای منطقه‌ای از تصاویر سنجنده مودیس دمای ماهانه سطح زمین از سایت ناسا طی سال‌های (2024-2014) دانلود شد، و در محیط Arc GIS Pro محاسبه شد. جهت تهیه نقشه، پروفیل و گستردگی جزیره حرارتی از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 در سال (2024)، از سایت USGS دریافت گردید و پروفیل حرارتی مناطقی از تهران (1، 9، 18، 22) بر اساس بالاترین دمای سطح زمین، ترسیم شد. جهت تهیه نقشه روند تغییرات شاخص پوشش گیاهی و دمای سطح زمین بین سال‌های (2024-2013)، از برنامه Climate Engine بهره گرفته شد.
یافته‌ها: الگوی رفتاری دما در ایستگاه‌های (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) به‌جز چیتگر افزایشی بود. بررسی میانگین دمای منطقه‌ای شهرستان‌های تهران بالاترین دمای منطقه‌ای را در ماه‌های (جولای و آگوست) نشان داد. که در سال 2015 شهرستان‌های (ورامین و ری) بالاترین دمای رویه زمین را با 52.50 درجه سانتی‌گراد تجربه کردند، در سال 2018 در همین ماه‌ها این رقم به 52.97 درجه سانتی‌گراد رسید. بررسی روند رابطه شاخص پوشش گیاهی و دمای رویه زمین نشان داد، این دو با هم رابطه مستقیم و معکوسی دارند. بررسی گسترش جزیره حرارتی نشان داد تمرکز کانون گرما در نواحی جنوب، جنوب شرق، غرب و شمال و جنوب غرب و مناطق شمالی تهران است. شاخص اقلیمی دمای هوا و دمای رویه زمین هر دو از لحاظ الگوی تغییرات دما در ماه‌های ژوئن و جولای مشابه هم و عملکرد یکسانی داشتند.
نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی، استقرار پر فشار جنب حاره تابستانه و فرونشینی هوا در ایران، همراه با افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات کاربری اراضی، به ویژه از بین رفتن پوشش گیاهی، موجب شده است که الگوهای دمایی در مناطق شهری تهران دستخوش تغییرات مکانی و زمانی قابل توجهی شوند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در تدوین برنامه‌های بلندمدت برای سازگاری با تغییر اقلیم از حیطه مدیریت بحران در شهرها مورد استفاده قرار گیرد.
روش: داده‌های دمای روزانه ایستگاه‌های سینوپتیک تهران (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) از سال 2020-1996 از سازمان هواشناسی جهت بررسی روند دما با آزمون من کندال، اخذ شد. جهت محاسبه میانگین دمای منطقه‌ای از تصاویر سنجنده مودیس دمای ماهانه سطح زمین از سایت ناسا طی سال‌های (2024-2014) دانلود شد، و در محیط Arc GIS Pro محاسبه شد. جهت تهیه نقشه، پروفیل و گستردگی جزیره حرارتی از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 در سال (2024)، از سایت USGS دریافت گردید و پروفیل حرارتی مناطقی از تهران (1، 9، 18، 22) بر اساس بالاترین دمای سطح زمین، ترسیم شد. جهت تهیه نقشه روند تغییرات شاخص پوشش گیاهی و دمای سطح زمین بین سال‌های (2024-2013)، از برنامه Climate Engine بهره گرفته شد.
یافته‌ها: الگوی رفتاری دما در ایستگاه‌های (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) به‌جز چیتگر افزایشی بود. بررسی میانگین دمای منطقه‌ای شهرستان‌های تهران بالاترین دمای منطقه‌ای را در ماه‌های (جولای و آگوست) نشان داد. که در سال 2015 شهرستان‌های (ورامین و ری) بالاترین دمای رویه زمین را با 52.50 درجه سانتی‌گراد تجربه کردند، در سال 2018 در همین ماه‌ها این رقم به 52.97 درجه سانتی‌گراد رسید. بررسی روند رابطه شاخص پوشش گیاهی و دمای رویه زمین نشان داد، این دو با هم رابطه مستقیم و معکوسی دارند. بررسی گسترش جزیره حرارتی نشان داد تمرکز کانون گرما در نواحی جنوب، جنوب شرق، غرب و شمال و جنوب غرب و مناطق شمالی تهران است. شاخص اقلیمی دمای هوا و دمای رویه زمین هر دو از لحاظ الگوی تغییرات دما در ماه‌های ژوئن و جولای مشابه هم و عملکرد یکسانی داشتند.
نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی، استقرار پر فشار جنب حاره تابستانه و فرونشینی هوا در ایران، همراه با افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات کاربری اراضی، به ویژه از بین رفتن پوشش گیاهی، موجب شده است که الگوهای دمایی در مناطق شهری تهران دستخوش تغییرات مکانی و زمانی قابل توجهی شوند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در تدوین برنامه‌های بلندمدت برای سازگاری با تغییر اقلیم از حیطه مدیریت بحران در شهرها مورد استفاده قرار گیرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1403/9/1 | پذیرش: 1403/12/12 | انتشار الکترونیک: 1404/6/28
دریافت: 1403/9/1 | پذیرش: 1403/12/12 | انتشار الکترونیک: 1404/6/28
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |