مقدمه
کووید‌ـ‌۱۹ در سال ۲۰۱۹ آغاز شد و در سال ۲۰۲۰، شیوع گسترده‌ای پیدا کرد و به‌عنوان یک بحران جهانی برجهان تأثیرات نامطلوبی گذاشت (بیرساره و همکاران، ۲۰۲۳). اولین مورد کووید‌ـ‌۱۹ در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین گزارش شد. سپس در سراسر جهان گسترش یافت (تزنیوس و همکاران، 2023). قابلیت انتقال زیاد این ویروس باعث شد این همه‌گیری به یک بیماری جهانی تبدیل شود (التکرلی، ۲۰۲۰) و در نتیجه آن، سندرم حاد تنفسی ویروس کرونا به‌عنوان چالش‌برانگیزترین بیماری همه‌گیر قرن حاضر شناخته شود (تزنیوس و همکاران، 2023). همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹ باعث آشفتگی اقتصادی بی‌سابقه و بحران انسانی شدید در کشورهای سراسر جهان شده و متغیرهای کلان اقتصادی متعددی تحت تأثیر منفی آن قرار گرفته‌اند (چازیرنی و همکاران، 2023). این همه‌گیری به کسب‌وکارهای جهانی نشان داد یک بیماری همه‌گیر می‌تواند پویایی کسب‌وکار را در تلاطم غیرقابل‌پیش‌بینی قرار دهد (چودهاری و همکاران، 2023). موارد متعددی از آسیب‌های این ویروس گزارش‌ شده است، مانند تأثیر منفی بر سلامت روان افراد (ولتر و همکاران، 2023؛ الایدی و همکاران، 2023؛ حسین و همکاران، 2023)، تأثیر منفی بر سلامت جسمانی (الایدی و همکاران، 2023) ، افزایش بی‌سابقه تعداد بیمارانی که به حمایت‌های تنفسی نیاز دارند (جراس و سلزارف، 2023)، مرگ‌ومیر بالا (هوانگ و همکاران، ۲۰۲۰)، افزایش خطرات مربوط به سفر، کار و شرکت در رویدادهای عمومی (کاری و استفانز، 2023) و کمبود بسیاری از محصولات و سفارشات برگشتی در بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها (لی و همکاران، 2023). از‌آنجایی‌که کشورها برای مقابله با این ویروس، سیاست‌های متفاوت و متعددی را اجرا کرده‌اند و هرگز یک تلاش جمعی برای مبارزه با این بیماری صورت نگرفته است (اسکوریک و همکاران، ۲۰۲۰) و همچنین استانداردهای مختلف در گزارش‌دهی و رویکردهای مختلف در آزمایش و ردیابی وجود دارند، مقایسه میان دستاوردهای کشورها می‌تواند گمراه‌کننده باشد (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۲۰). اما در هر صورت نگاهی به تجربیات سایر کشورها ضرورت دارد؛ زیرا با مقایسه دقیق (نه سطحی) تجربیات کشورهای مختلف می‌توان تصمیم‌گیری‌های بهتری انجام داد. در تأیید این موضوع می‌توان به دیدگاه هو و لیو (2022) اشاره کرد که بیان کردند که همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹ زمینه بین‌المللی را برای مقایسه اجرای طیف متنوعی از سیاست‌ها و ارزیابی تأثیرات آن‌ها ارائه می‌دهد یا دیدگاه اسمیت و همکاران (2020) که با اشاره به اینکه تجربه کووید- ۱۹، اولین نیست و آخرین نیز نخواهد بود، بر لزوم توجه به تجربیات سایر کشورها اشاره دارند. از دیدگاه فراری و همکاران (2023) نیز همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹ یک جهان کوچک برای چالش‌ها و بحران‌های آینده است. درنتیجه لازم است به‌دقت مورد واکاوی قرار بگیرد. پاسخ به همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹، نتیجه انباشته همه سیاست‌ها و اقدامات دولت‌ها و همچنین سازمان‌های مختلف فعال در سلامت جهانی است (ابوآل‌خیر متاریا و همکاران، 2023) و لازم است کشورها برای افزایش آمادگی در سیستم و پرسنل خود کار کنند تا آمادگی بیشتری برای شیوع و کاهش عواقب، هنگام مواجهه در آینده داشته باشند (التکرلی، ۲۰۲۰). بنابراین با بررسی و ارزیابی تجربه‌ها و نتایج حاصل از پیاده‌سازی استراتژی‌های مختلف در کشورها می‌توان افق دید وسیعی از مقابله با اپیدمی‌های وسیع در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در آینده، مقابل دولت‌ها قرارداد.
تحقیقات پیشین به‌مرور نظام‌مند استراتژی‌های مقابله و زیرساخت‌ها در سطح دولت‌ها نپرداخته‌اند. به‌عنوان‌مثال سابیسا و همکاران (2022) در یک مقاله مروری چگونگی تأثیر کرونا بر کشورهای برتر جهان و واکسن‌هایی که برای پیشگیری استفاده می‌شوند را بررسی کرده‌اند. ژو و همکاران (2020) در یک مطالعه مروری به بررسی نقش استراتژی‌های درمان کمکی در کووید‌ـ‌۱۹ و بررسی دستورالعمل‌های بالینی بین‌المللی و ملی پرداخته‌اند. ایزدا و همکاران (2021) در یک مطالعه مروری استراتژی‌های درمانی و واکسن‌های مورداستفاده را بررسی کردند. در تحقیقات متعددی نیز به بررسی مروری یک بیماری در بستر کووید‌ـ‌۱۹ پرداخته ‌شده است، مانند پارک و همکاران (2023) که به بررسی مروری موانع علیه مالاریا و استراتژی‌های کنترل مالاریا در طول همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹ در کشورهای با درآمد کم و متوسط پرداختند. از مرور ارائه‌شده مشخص است که تاکنون پژوهشی استراتژی‌های مقابله را در سطح دولت‌ها و همچنین زیرساخت‌های لازم برای اجرای آن استراتژی‌ها را بررسی نکرده است. در نتیجه، این تحقیق به‌منظور پوشش این خلأ تحقیقاتی انجام ‌شده است. به منظور پوشش خلأ تحقیقاتی موجود، مرور تجربیات کشورهای مختلف در زمینه سیاست‌گذاری برای مدیریت و مقابله با این بیماری و ارتباط آن‌ها با یکدیگر می‌تواند بسیار مفید و مؤثر باشد. ازآنجایی‌که اپیدمی‌ها و به‌ویژه اپیدمی کووید‌ـ‌۱۹ جهات و ابعاد مختلف زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده به نظر می‌رسد استخراج این استراتژی‌ها باید جنبه‌های مختلف را لحاظ کند. این پژوهش استراتژی‌های کارآمد در کشورهای مختلف را شناسایی می‌کند و به دنبال آن، منابع و زیرساخت‌های لازم در جهت اجرا و پیاده‌سازی استراتژی‌ها را ارزیابی می‌کند و درنهایت با‌توجه‌به یافته‌های پژوهش پیشنهادهایی در جهت استفاده از حائز اهمیت‌ترین اقدامات در شرایط بحرانی اوج‌گیری هرگونه پاندمی ارائه کرده است.

روش‌
پژوهش حاضر از فلسفه تفسیری پیروی می‌کند. شناخت در این دیدگاه، غیرعینی و دارای ابعاد و تفسیرهای گوناگون است. بنابراین پژوهشگر الگویی استقرایی ایجاد و تفسیری برخاسته از تجارب و پیشینه موضوع ارائه می‌کند. در رویکرد مطالعه استقرایی، اطلاعات و داده‌ها گردآوری ‌شده و یک نظریه بر‌اساس تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها توسعه می‌یابد. رویکرد استقرایی از یک نمونه خاص به بیانی عمومی می‌رسد، در‌نتیجه با کمک این رویکرد، یافته‌های پژوهش حاضر می‌توانند برای اپیدمی‌های احتمالی آینده مورد استفاده قرار گیرند. استراتژی پیمایشی منتخب برای پژوهش، روشی علمی شامل، روش‌های منظم و استاندارد برای جمع‌آوری اطلاعات است. همچنین نوع داده‌ها، مطالعه را در زمره تحقیقی کیفی و همچنین بازه زمانی تحقیق (زمان اوج‌گیری کووید‌ـ‌۱۹ که دوره‌ای مشخص و کوتاه است) آن را در حوزه پژوهش‌های مقطعی قرار می‌دهد که با استفاده از روش گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای، داده‌ها و اطلاعات موجود در مراجع و منابع (اسناد و مدارک موجود) بررسی شدند. روش پژوهش مورداستفاده مرور نظام‌مند است. این روش، یکی از روش‌های مرور ادبیات است که در آن طبق یک موضوع علمی مشخص، به‌صورت دقیق و نظام‌مند به بررسی پژوهش‌های علمی انجام‌شده پرداخته می‌شود. در این فرایند، پژوهش‌های مرتبط پیشین شناسایی، جست‌وجو، جداسازی و انتخاب و درنهایت نتایج آن‌ها با یکدیگر ترکیب می‌شوند. مرور نظام‌مند شامل مراحل زیر خواهد بود: 
تنظیم سؤالات پژوهش، جست‌وجوی ادبیات، انتخاب مطالعات واجد شرایط، استخراج داده‌ها و ارزیابی کیفیت و اعتبار آن‌ها،  ترکیب، تفسیر و گزارش داده‌ها (قاسمی، 1400)
برنامه‌ریزی و تدوین مسئله: در این مرحله برای بررسی مسئله و دامنه پژوهش 6 پرسش در 4 دسته تدوین شد. 1 پرسش به روش پژوهش، 2 پرسش به تحلیل توصیفی، 2 پرسش به تحلیل محتوا و 1 پرسش به دستور کار آتی مربوط می‌شود. توصیف پرسش‌ها و نحوه پاسخ‌گویی به آن‌ها در جدول شماره ۱ ارائه شده است.



جست‌وجوی منابع و مستندات: به‌منظور شناسایی و بررسی پژوهش‌های صورت‌گرفته از پایگاه داده‌های وب‌آوساینس، گوگل اسکالر، اسکوپوس و همچنین سایت رسمی دانشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی استفاده شد. فاصله زمانی جست‌وجو از دسامبر ۲۰۱۹ تا می ۲۰۲۳ بوده و پژوهش‌های مرتبط با حوزه مدیریت به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. کلیدواژه‌های انگلیسی مورد جست‌وجو: Experiences، Covid-19، Pandemic، Strategies، Strategy map و Road map. جدول شماره 2، نحوه جست‌وجو در پایگاه‌های داده را تبیین‌ می‌کند. 



انتخاب منابع و مستندات: جست‌وجوی مستندات علمی با کلمات کلیدی گفته‌شده به ایجاد یک فهرست اولیه از منابع و مستندات شامل ۱۴۰۰ عنوان کتاب، مقاله و گزارش علمی در‌زمینه استراتژی‌های مقابله با پاندمی‌ها منجر شد. منابع و مستندات بر‌اساس ارتباط عنوان، چکیده و محتوای مراجع با موضوع پژوهش غربالگری شدند. تصویر شماره ۱، غربالگری مراجع را نشان می‌دهد. با بررسی دقیق عنوان آن‌ها، ۱۰۶۵ مرجع حذف و سپس چکیده ۳۳۵ مرجع باقی‌مانده ازنظر محتوایی بررسی و ۲۲۳ مرجع حذف شدند. از ۱۱۲ مرجع باقی‌مانده ۶۹ مرجع نیز به دلیل عدم ارتباط محتوای مقاله ازنظر سطح استراتژی (ملی یا سازمانی)، زمینه پژوهش (پزشکی، جغرافیایی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، تجارت و غیره) و ارتباط مفاهیم حذف و درنهایت ۴۳ مرجع برای پیشبرد پژوهش انتخاب شد.



ارزیابی کیفیت منابع: در این پژوهش برای اعتبارسنجی سعی شده است حتی‌الامکان بیشترین تعداد مقاله‌های مرتبط شناسایی و گردآوری شوند. استحکام‌بخشی به پژوهش با استفاده از شاخص کاپا انجام شد. مقدار این شاخص بین صفرتا 1 نوسان دارد. هر‌چه مقدار سنجه به عدد 1 نزدیک‌تر باشد، نشان می‌دهد که اجماع بین کدگذاران بیشتر است. برای استحکام‌بخشی به این صورت عمل شد که از 2 نفر پژوهشگر به‌عنوان کدگذار از محیط نرم‌افزار مکس‌کیودا استفاده کرده و در جلسات هماهنگی توافق نهایی در‌مورد کدهای مورداستفاده به دست آمد. درنهایت، با انتقال داده‌ها به نرم‌افزار SPSS نسخه 2022 مقدار شاخص کاپا برابر با 0/662 محاسبه شد که در سطح معنی‌داری 0/05، سطح توافق معتبر محاسبه ‌شده است.
گزارش نتایج: این بخش با ارائه نتایج کمی و کیفی در‌مورد مقالات مرجع و پاسخ به سؤالات پژوهش تکمیل خواهد شد. تجزیه‌وتحلیل توصیفی اسناد مطابق نظر سورینگ و گولد  (۲۰۱۲) علی‌رغم ارزیابی ویژگی‌های رسمی مقالات انتخابی، زمینه را برای تحلیل‌های دسته‌بندی و محتوایی فراهم می‌کند.

یافته‌ها
در این بخش، ضمن ارائه خلاصه‌ای از منابع مناسب، روند انتشارات مقالات و همچنین سهمی که مجلات در انتشار مقالات مرتبط داشتند مرور شده و زمینه برای دسته‌بندی و محقق ساختن اهداف پژوهش فراهم می‌شود.
 
تجزیه‌وتحلیل توصیفی
در این مرحله، جدول توصیفی شامل اطلاعات اولیه موردنیاز هر مقاله شامل نام نویسنده، سال انتشار، کشورهای موردمطالعه، استراتژی‌های استفاده‌‌شده در آن و منابع و زیرساخت‌های لازم جهت پیاده‌سازی استراتژی تهیه شد. در جدول شماره 3، جزئیات مقالات نهایی غربال‌شده، استراتژی‌های معرفی‌شده در مقالات و زیرساخت‌های لازم جهت پیاده‌سازی آن‌ها ارائه ‌شده است. 





پس از جست‌وجو و بررسی کلیدواژه‌های پژوهش در پایگاه داده‌های وب‌آوساینس و اسکوپوس و همچنین سایت رسمی دانشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، مانند سازمان بهداشت جهانی و سپس پالایش موضوعی مقالات، 43 مقاله کاملاً مرتبط از مجلات مختلف با توزیع فراوانی ارائه‌شده در جدول شماره 4 انتخاب شدند. تصویر شماره 2، روند زمانی انتشار مقالات در مراجع بین سال‌های ۲۰۱۹ تا 2023 را نشان می‌دهد که نشانگر افزایش قابل‌توجه پژوهش‌ها در یک سال پس از شروع اپیدمی است.



بدیهی است که آزمون ‌و خطای برخی اقدامات جدید، آزمایشات مختلف و تحقیق و بررسی میدانی استراتژی‌های موجود، نیازمند صرف زمان جهت مشاهده نتایج احتمالی و تحلیل و انتشار یافته‌های قابل‌اعتماد خواهد بود.




تجزیه‌و‌تحلیل محتوایی
در این پژوهش با‌توجه‌به تحلیل محتوا و معنای کدها و مفاهیم، یافته‌ها در 3 دسته اصلی استراتژی‌های حذف، سرکوب، کاهش شکل گرفتند. تصویر شماره 3، این دسته‌بندی را نشان می‌دهد. استراتژی حذف شامل قرنطینه طولانی‌مدت تا زمانی که انتقال ویروس در جامعه به صفر برسد و یک دوره احتیاطی بعد از آن است. در صورت موفقیت استراتژی حذف، امکان بازگشت به زندگی عادی در داخل مرزهای ملی فراهم‌ شده، اما بستن مرزها در سراسر همه‌گیری باقی می‌ماند. در استراتژی سرکوب با هدف کاهش فراوانی تعداد موارد ابتلا، محدودیت‌های تحرک شدید دیرتر و برای مدت کوتاه‌تری نسبت به حذف اعمال می‌شود به‌عبارت‌دیگر، قرنطینه و بسته شدن مرزها زمانی اعمال می‌شود که رفت‌وآمد در جامعه افزایش می‌یابد (مانند تعطیلات سال نو) و زمانی که به حداقل می‌رسد برداشته می‌شود. استراتژی کاهش به فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی اجازه می‌دهد تا ادامه پیدا کنند، قرنطینه اعمال می‌شود، اما فقط در اوج همه‌گیری زمانی که تعداد موارد بخش مراقبت‌های ویژه به بالاترین ظرفیت برسد و معمولاً پس از 2 هفته تا 1 ماه زمانی که منحنی اوج مربوطه مسطح شود، برداشته می‌شود (ضیافتی بافراست؛ ۲۰۲۱).



در مرور نظام‌مند به‌طور مستمر مقاله‌های منتخب و نهایی به‌منظور دستیابی به یافته‌های محتوایی چند بار مرور شد و در طول بررسی و تحلیل، استراتژی‌های جدیدی که پدیدار شدند مجدداً جست‌وجو شدند. به ‌محض اینکه استراتژی‌ها شناسایی و مشخص شدند، کدگذار استراتژی‌های اساسی استخراج‌شده از تجربیات پیشین را که در گام‌های قبل قابل‌مشاهده هستند به‌عنوان کُد در نظر گرفته و سپس با در نظر گرفتن مفهوم کُدها، فراوانی هریک از آن‌ها را در مقالات بررسی کرده است. تصویر شماره 4، فراوانی استراتژی‌ها را نمایش می‌دهد. 



برخی استراتژی‌های استفاده‌شده در این زمان، زمان ظهور مشخصی نداشته و در طول دوران زندگی بشر در مکان‌های مختلف مورداستفاده قرارگرفته‌اند، اما در آغاز شیوع کرونا برخی مانند قرنطینه کلی اولین‌بار در کشور چین و همچنین آزمایش گسترده جمعیت در کره ‌جنوبی و هند اجرایی شدند. هر‌یک از این اقدامات نتایج قابل‌قبولی بر تعداد ابتلا و مرگ‌ومیر در کشور مبدأ نشان داده‌اند که در تصویر شماره 5 اجرای استراتژی‌ها در چند کشور به‌عنوان نمونه ارائه ‌شده است. همچنین همان‌گونه که در جدول شماره 3 اشاره شد، قرنطینه دارای 2 شکل کلی و نسبی است. قرنطینه کلی شامل توقف تمامی فعالیت‌های غیرضروری سازمان‌ها و صنایع، ممنوعیت رفت‌وآمد در محورهای داخلی و خارجی شهرها، تعطیلی کلیه اماکن تفریحی، ورزشی، فروشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها و ممنوعیت عبور و مرور افراد در سطح شهرهاست. قرنطینه نسبی شامل 2 شکل قرنطینه مرحله‌ای و قرنطینه منطقه‌ای، شکل تلطیف شده قرنطینه کلی در زمان و مکان خاص، است. قرنطینه مرحله‌ای قرنطینه‌ای با دوره‌های زمانی مختلف و میزان محدودیت منعطف است؛ به‌عنوان ‌مثال ۲۰ روز قرنطینه، ۵ روز زمان تنفس و پس‌ازآن در صورت لزوم مجدداً ۲۰ روز قرنطینه است؛ درصورتی‌که قرنطینه منطقه‌ای تنها در محدوده‌ای خاص از یک کشور مانند استان، اقلیم یا ایالت آلوده، اعمال خواهد شد.



بر‌اساس تحلیل در‌مورد 43 منبع نهایی انتخاب‌شده، در ابتدا ۳۰ کد اولیه در نظر گرفته شد که پس از چندین جلسه مرور کدها و دسته‌بندی آن‌ها توسط 2 پژوهشگر، درنهایت ۲9 استراتژی‌های مقابله با کرونا به دست آمد که در تصویر شماره 5 خلاصه ‌شده است. اسامی کشورها در تصویر به ترتیب: آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، آلمان، انگلستان، چین، برزیل، روسیه، هند، ایران، کره جنوبی. براساس این تصویر، کشوری چون کره جنوبی با جلوگیری از اقدامات سخت‌گیرانه‌ای چون قرنطینه کامل در جهت حفظ حقوق شهروندی مردم کشورش، مجموعه کاملی از استراتژی‌های مکمل را اجرا کرده و بر استراتژی‌هایی چون آزمایش گسترده مردم و انزوای موارد مشکوک به بیماری متمرکز شد. چین نمونه دیگری بوده که برخلاف کره جنوبی، استراتژی قرنطینه کامل را با بی‌توجهی به واکنش‌های بین‌المللی در پیش‌گرفته و کلیه فعالیت‌های اجتماعی و رفت‌وآمد را ممنوع اعلام کرد. نتایج به‌دست‌آمده از اقدامات کشورهای مختلف نشان می‌دهند برای دست‌یابی به موفقیت در صورت عدم توانایی یا موافقت با اقدامات سخت‌گیرانه و چالش‌برانگیزی چون قرنطینه کامل، پیاده‌سازی مجموعه کامل و هماهنگی از استراتژی‌ها برای کاهش عوارض اجتماعی و اقتصادی بیماری الزامی است. در اپیدمی کووید‌ـ‌۱۹ کشورهایی که تعدادی اندک و یا به‌طور نامنظم استراتژی‌ها را پیاده‌سازی کرده‌اند با شکست مواجه شده و تلفات مالی و انسانی زیادی را متحمل شدند. 
با توجه به اقدامات نامبرده در تصویر شماره 5 و یافته‌های به‌دست‌آمده در جدول شماره 3، زیرساخت‌هایی جهت اجرا و پیاده‌سازی کارآمد استراتژی‌های مقابله‌ای شناسایی شدند که در تصویر 6 نمایش داده ‌شده‌اند.




بحث
دست‌یابی به موفقیت در مدیریت بحران‌هایی همچون کووید‌ـ‌۱۹ اتخاذ مجموعه کامل و هماهنگی از استراتژی‌ها برای کاهش عوارض اجتماعی و اقتصادی می‌طلبد. اتخاذ استراتژی قرنطینه کامل، سخت‌گیرانه و چالش‌برانگیز خواهد بود. آنچه اهمیت دارد این است بتوان زیرساخت‌های لازم برای اجرای استراتژی‌ها را فراهم کرد. برخی استراتژی‌ها همچون «تعطیلی آموزشگاه‌ها (دانشگاه و مدارس و مهدکودک)»، «منع رفت‌وآمد»، «پوشش هزینه‌های درمان»، «بستن مرزها»، «لغو تجمعات و مناسبت‌های تقویمی»، «مدیریت زنجیره تأمین مواد غذایی و پزشکی» جزو استراتژی‌هایی هستند که در بسیاری از کشورها اجرایی شدند، اما لازمه اجرای صحیح و نه ناقص آن‌ها، این است که زیرساخت‌های لازم فراهم ‌شده باشد. به‌عنوان نمونه، فرهنگ جامعه و کارایی دولت برای اجرای صحیح استراتژی «لغو تجمعات و مناسبت‌های تقویمی»، نقش مهمی ایفا خواهد کرد (هامیسی و همکاران، ۲۰۲۳) و یا برای اجرای صحیح استراتژی «پوشش هزینه‌های درمان» و «مدیریت زنجیره تأمین مواد غذایی و پزشکی»، زیرساخت‌هایی همچون اقتصاد قوی، کارایی دولت و زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، ضروری خواهند بود. شاید یکی از استراتژی‌های اثرگذار و کم‌هزینه، «اطلاع‌رسانی به‌موقع و درست» باشد که اجرای آن مستلزم زیرساخت‌هایی همچون اقتصاد قوی و فرهنگ جامعه است (هنگ، ۲۰۲۳).
زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مخصوصاً زیرساخت‌های دیجیتال و فرهنگ جامعه در موفقیت استراتژی‌های مکمل «تعطیلی آموزشگاه‌ها» و آموزش از راه دور (پیگیری آموزش از‌طریق فضای مجازی)، نقش بارزی دارند (کریستنسن و لاگرید، ۲۰۲۰). استراتژی «اجبار دورکاری»، استراتژی است که لزوماً در هر کاری قابل‌اجرا نبوده و معمولاً بخش خصوصی زیر بار آن نرفته و بخش دولتی هم در دورکاری عمدتاً کنترل زیادی بر امور نخواهد داشت. «قرنطینه کامل»، «آزمایش گسترده مردم و انزوای موارد مشکوک» و «آزمایش افراد در تماس با فرد آلوده» استراتژی‌های قدرتمندی هستند.از الزامات اجرای آن‌ها، اقتصاد قوی و پویا، دولت کارآمد، داشتن فرهنگ و درک مناسب شهروندان، زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری با کارکرد و آمادگی بالا هستند (کریستنسن و لاگرید، ۲۰۲۰؛ گونزالز ـ بوستمانته، ۲۰۲۱؛ هامیسی و همکاران، ۲۰۲۳). همچنین می‌توان گفت برخی استراتژی‌ها بدون در نظر گرفتن استراتژی مکمل آن مخاطره‌آمیز است؛ برای نمونه چنانچه اجرای استراتژی «تعطیلی آموزشگاه‌ها» بدون اجرای صحیح و کامل استراتژی «آموزش از راه دور» باشد، خسارات جبران‌ناپذیری را در کوتاه‌مدت و بلندمدت ازنظر اجتماعی و در بلندمدت ازنظر اقتصادی ایجاد خواهد کرد. اگرچه استراتژی «آموزش از راه دور» نیز به‌صورت ناقص یا بدون دقت و تمرکز اجرا شود، نتایج بدی را می‌تواند به دنبال داشته باشد. اعتماد عمومی به سیستم دولت، پرهیز از خرافه‌گری و شایعه‌سازی و همچنین حفظ آرامش شهروندان نقش چشم‌گیری در مدیریت بحران‌های این‌چنینی دارد.

نتیجه‌گیری
اولین و بارزترین اولویت حکومت‌ها در زمان بروز اپیدمی‌ها، جلوگیری از گسترش ویروس و مهار مرگ‌ومیر و پس‌ازآن کاهش اثرات اقتصادی و اجتماعی آن است. بنابراین اجرای یک مجموعه به‌هم‌پیوسته از استراتژی‌های مقابله و کنترل که مکمل هم باشند در کمترین زمان ممکن، بهترین نتیجه را خواهد داشت. اما استراتژی‌های سخت‌گیرانه تأثیرگذار، مانند قرنطینه کلی به علت لزوم مدیریت مستبدانه و زیرساخت‌ها و منابع گسترده فقط قابلیت اجرا در برخی کشورها را دارند، اما استراتژی‌های کارآمد دیگری که در جهت افزایش فاصله اجتماعی افراد از یکدیگر طرح‌ریزی‌ می‌شوند، همانند تعطیلی اماکن، آموزشگاه‌ها، مشاغل غیرضروری و دورکاری، چنانچه همراه با استراتژی‌های تکمیلی همچون حمایت اقتصادی از مشاغل و افراد، مدیریت اضطراری منابع مالی و انسانی و اطلاع‌رسانی درست و کامل باشند، می‌توانند در اکثر کشورها با شرایط مختلف اجرا شوند. روش مرور نظام‌مند در این پژوهش این امکان را به وجود آورد که با ادغام تمامی تجربیات و ادبیات موجود در این زمینه، مجموعه‌ای از استراتژی‌های مقابله با کووید‌ـ‌۱۹ و زیرساخت‌های لازم برای پیاده‌سازی آن‌ها شناسایی شوند. اتخاذ تعدادی از اقدامات در زمان بروز بحران و تعدادی دیگر قبل از وقوع آن ضرورت دارد. بسترهای دیجیتالی غنی، همچون اینترنت پرسرعت و پایگاه داده مرکزی جامع، اقتصاد قوی و کارآمدی دولت (اقدامات درست و علمی، تفویض مسئولیت‌های مشخص و بجا، شایسته‌سالاری، مدیریت هدفمند و غیره) زیرساخت‌هایی است که باید قبل از بروز هرگونه اوضاع بحرانی در کشورها پی‌ریزی شود تا مانع از غافل‌گیری و مواجهه با مسائل غیرقابل‌کنترل شود. بنا بر تجربیات گذشته، زیرساخت‌های مبتنی بر فرهنگ جامعه (چون کار تیمی، همدلی و همکاری، قانون‌پذیری و بسیج همگانی) در هر زمان (حتی زمان اوج‌گیری پاندمی) می‌تواند توسط مردم فراهم شود. البته این فرهنگ منوط به سرمایه اجتماعی غنی است. تقویت خدمات عمومی و رفاه اجتماعی، بودجه‌بندی منعطف و اداره بودجه قوی، نظارت مداوم بر عملکرد سازمان‌ها در جهت کنترل ساختار سازمانی و فساد اداری، فرهنگ‌سازی برای التزام به قوانین، کار تیمی و اتحاد، ایجاد پایگاه داده مرکزی جامع، یکپارچه و در دسترس برای تمامی ارگان‌ها (اطلاعات سریع و قابل‌اعتماد)، تدوین قوانین مستحکم به‌خصوص تفویض مسئولیت‌ها برای جلوگیری از موازی‌کاری و همچنین تقویت فناوری‌های دیجیتالی به‌خصوص اینترنت سریع و در دسترس همگان باید مورد توجه دولت‌ها، قبل از بروز و اوج‌گیری پاندمی‌ها قرار گیرد. در مطالعات آینده، پژوهشگران می‌توانند یافته‌های مقاله حاضر را به‌عنوان داده اولیه در نظر گرفته و تأثیرات این اقدامات بر یکدیگر، میزان اثربخشی و اهمیت هر استراتژی و پیامدهای مثبت و منفی حاصل از آن‌ها را بررسی کنند. همچنین می‌توان از نتایج این پژوهش در توسعه یک نقشه ترکیبی استراتژی و راه استفاده کرد که این نقشه توأمان استراتژی‌ها و زیرساخت‌های لازم را برای مدیریت و مقابله یک اپیدمی همچون کووید‌ـ‌۱۹ در طول منحنی عمر بیماری تبیین کند. 

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش یک پژوهش مروری بوده و در آن اصول اخلاقی رعایت شده است. 

حامی مالی
این مقاله حامی مالی ندارد. این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانم بنت‌الهدی عسگری با موضوع «ترکیب نقشه استراتژی و نقشه راه برای تدوین استراتژی‌های مقابله با پاندمی‌ها با بهره‌گیری از تجارب استراتژی‌های جهان و ایران در مقابله با کووید-19» به راهنمایی آقای دکتر محمدتقی رضوان و آقای دکتر اسماعیل مزروعی نصرآبادی در گروه مدیریت کسب‌وکار دانشکده علوم مالی، مدیریت و کارآفرینی دانشگاه کاشان است.

مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان در آماده‌سازی مقاله مشارکت یکسانی داشتند. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد. 


 

References
Abu El Kheir-Mataria, W., El-Fawal, H., & Chun, S. (2023). Global health governance performance during Covid-19, what needs to be changed? A delphi survey study. Globalization and Health, 19(1), 24. [DOI:10.1186/s12992-023-00921-0] [PMID]
Almutairi, F. A. (2021). From marketing to crisis management: How key messages changed during corona pandemic in Saudi food industry. Marketing i menedžment innovacij, (2), S. 179 - 190. [Link]
Alanezi, F., Aljahdali, A., Alyousef, S. M., Alrashed, H., Mushcab, H., & AlThani, B., et al. (2020). A comparative study on the strategies adopted by the United Kingdom, India, China, Italy, and Saudi Arabia to contain the spread of the COVID-19 pandemic. Journal of Healthcare Leadership, 12, 117-131. [DOI:10.2147/JHL.S266491] [PMID]
AlTakarli, N. S. (2020). China’s response to the covid-19 outbreak: A model for epidemic preparedness and management. Dubai Medical Journal, 3(2), 44-49. [DOI:10.1159/000508448]
Antonides, G., & van Leeuwen, E. (2021). Covid-19 crisis in the Netherlands: Only together we can control Corona. Mind & Society, 20(2), 201-207. [DOI:10.1007/s11299-020-00257-x]
Ashraf, B. N. (2020). Economic impact of government interventions during the COVID-19 pandemic: International evidence from financial markets. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, 100371. [DOI:10.1016/j.jbef.2020.100371] [PMID]
Bapuji, H., Patel, C., Ertug, G., & Allen, D. G. (2020). Corona crisis and inequality: Why management research needs a societal turn. Journal of Management, 46 (7), 1205-1222. [DOI:10.1177/0149206320925881]
Besley, T., & Stern, N. (2020). The economics of lockdown. Fiscal Studies, 41(3), 493-513. [DOI:10.1111/1475-5890.12246] [PMID]
Birthare, P., Raja, M., Ramachandran, G., Hargreaves, C. A., & Birthare, S. (2023). Covid Live Multi-Threaded Live COVID 19 Data Scraper. In: U. Vanish, R. Parvathi, & R. Goncalves. Structural and functional aspects of biocomputing systems for data processing (pp. 28-56). Pennsylvania: IGI Global. [DOI:10.4018/978-1-6684-6523-3.ch002]
Biswas, D., & Alfandari, L. (2022). Designing an optimal sequence of non‐pharmaceutical interventions for controlling COVID-19. European Journal of Operational Research, 303(3), 1372-1391. [DOI:10.1016/j.ejor.2022.03.052] [PMID]
Caduff, C. (2020). What went wrong: Corona and the world after the full stop. Medical Athropology Quarterly, 34 (4), 467-487. [DOI:10.1111/maq.12599] [PMID]
Caligiuri, P., De Cieri, H., Minbaeva, D., Verbeke, A., & Zimmermann, A. (2020). International HRM insights for navigating the COVID-19 pandemic: Implications for future research and practice. Journal of International Business Studies, 51(5), 697-713. [DOI:10.1057/s41267-020-00335-9] [PMID]
Cary, M., & Stephens, H. (2023). Gendered consequences of COVID-19 among professional tennis players. Journal of Sports Economics, 24(2), 241-266. [DOI:10.1177/15270025221120591]
Chang, M. C., Baek, J. H., & Park, D. (2020). Lessons from South Korea regarding the early stage of the covid-19 outbreak. Healthcare, 8 (3), 229. [DOI:10.3390/healthcare8030229] [PMID]
Chazireni, E., Mudzengi, B. K., & Mutanda, G. W. (2023). The Impact of COVID-19 on economic development in Zimbabwe: Implications on the health delivery system. In: L. Chapungu, D. Chikodzi, & K. Dube (Eds), The covid-19-health systems nexus: Emerging trends, issues and dynamics in Zimbabwe (pp. 221-235). Cham: Springer. [DOI:10.1007/978-3-031-21602-2_11]
Chowdhury, R., Luhar, S., Khan, N., Choudhury, S. R., Matin, I., & Franco, O. H. (2020). Long-term strategies to control COVID-19 in low and middle-income countries: An options overview of community-based, non-pharmacological interventions. European Journal of Epidemiology, 35(8), 743-748. [DOI:10.1007/s10654-020-00660-1] [PMID]
Chowdhury, N. R., Janan, F., Mahmud, P., Liza, S. A., & Paul, S. K. (2023). Assessing strategies to mitigate the impacts of a pandemic in apparel supply chains. Operations Management Research, 1-17. [DOI:10.1007/s12063-022-00345-w]
Christensen, T., & Lægreid, P. (2020). The coronavirus crisis-crisis communication, meaning-making, and reputation management. International Public Management Journal, 23(5), 713-729. [DOI:10.1080/10967494.2020.1812455]
Citi, M., & de la Porte, C. (2022). NGEU and vaccines strategy in the wake of the covid‐19 pandemic: Outgrowing the regulatory state. Journal of Common Market Studies, 10.1111/jcms.13414. Advance online publication. [DOI:10.1111/jcms.13414] [PMID]
Collins, A., Florin, M. V., & Renn, O. (2020). COVID-19 risk governance: Drivers, responses and lessons to be learned. Journal of Risk Research, 23(7-8), 1073-1082. [DOI:10.1080/13669877.2020.1760332]
Cohen, J., & Kupferschmidt, K. (2020). Countries test tactics in ‘war’against COVID-19. Science, 367(6484), 1287-1288. [DOI:10.1126/science.367.6484.1287] [PMID]
De Villiers, C., & Molinari, M. (2022). How to communicate and use accounting to ensure buy-in from stakeholders: Lessons for organizations from governments’ COVID-19 strategies. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 35(1), 20-34. [DOI:10.1108/AAAJ-08-2020-4791]
Ding, A. W., & Li, S. (2021). National response strategies and marketing innovations during the COVID-19 pandemic. Business Horizons, 64(2), 295-306. [DOI:10.1016/j.bushor.2020.12.005] [PMID]
Elaidy, A. M., Hammoud, M. S., Albatineh, A. N., Ridha, F. M., Hammoud, S. M., & Elsadek, H. M., et al. (2023). Coping strategies to overcome psychological distress and fear during COVID-19 pandemic in Kuwait. Middle East Current Psychiatry, 30(1), 1-12. [DOI:10.1186/s43045-023-00285-6]
Ferrari, A. A., Bogner, K., Palacio, V., Crisostomo, D., Seeber, N., & Ebersberger, B. (2023). The COVID-19 pandemic as a window of opportunity for more sustainable and circular supply chains. Cleaner Logistics and Supply Chain, 7, 100101. [DOI:10.1016/j.clscn.2023.100101]
Ghasemi, H. (2021). [Research reference (Persian)]. Tehran: Andishe-e-Ara. [Link]
González-Bustamante, B. (2021). Evolution and early government responses to COVID-19 in South America. World Development, 137, 105180. [DOI:10.1016/j.worlddev.2020.105180] [PMID]
Hadjidemetriou, G. M., Sasidharan, M., Kouyialis, G., & Parlikad, A. K. (2020). The impact of government measures and human mobility trend on COVID-19 related deaths in the UK. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 6, 100167. [DOI:10.1016/j.trip.2020.100167] [PMID]
Habersaat, K. B., Betsch, C., Danchin, M., Sunstein, C. R., Böhm, R., & Falk, A., et al. (2020). Ten considerations for effectively managing the COVID-19 transition. Nature Human Behaviour, 4(7), 677-687. [DOI:10.1038/s41562-020-0906-x] [PMID]
Hamisi, N. M., Dai, B., & Ibrahim, M. (2023). Global health security amid covid-19: Tanzanian government’s response to the COVID-19 Pandemic. BMC Public Health, 23(1), 205. [DOI:10.1186/s12889-023-14991-7] [PMID]
Hong, S. (2023). COVID-19 vaccine communication and advocacy strategy: A social marketing campaign for increasing COVID-19 vaccine uptake in South Korea. Humanities and Social Sciences Communications, 10(1), 109. [DOI:10.1057/s41599-023-01593-2] [PMID]
Hossain, I., Mehedi, N., Ali, I., & Azamn, A. (2023). Occupational health of frontline workers during the covid-19 pandemic: Is health and well-being an issue in Bangladesh? Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 80, 18-39. [DOI:10.33788/rcis.80.2]
Hu, Q., & Liu, Y. (2022). Crisis management and national responses to COVID-19: Global perspectives. Public Performance & Management Review, 45(4), 737-750. [DOI:10.1080/15309576.2022.2079692]
Huang, R. H., Liu, D. J., & Zhan, T. (2020). Guidance on Flexible learning during Campus Closures: Ensuring course quality of higher education in COVID-19 outbreak. Beijing: Smart Learning Institute of Beijing Normal University Pub. [Link]
Izda, V., Jeffries, M. A., & Sawalha, A. H. (2021). COVID-19: A review of therapeutic strategies and vaccine candidates. Clinical Immunology, 222, 108634. [DOI:10.1016/j.clim.2020.108634] [PMID]
Jerath, A., & Slessarev, M. (2023). The impact of the coronavirus pandemic on sedation in critical care: volatile anesthetics in the ICU. Current Opinion in Critical Care, 29(1), 14-18. [DOI:10.1097/MCC.0000000000001011] [PMID]
Kampe, L., Goehlich, V., & Wüst, K. (2021). The impact of culture on the perception of young Japanese and Germans in the management of the corona crisis by their government. Public Organization Review, 21(4), 759-778. [DOI:10.1007/s11115-021-00592-8]
Kashyap, A., & Raghuvanshi, J. (2020). A preliminary study on exploring the critical success factors for developing COVID-19 preventive strategy with an economy centric approach. Management Research, 18(4), 357-377. [DOI:10.1108/MRJIAM-06-2020-1046]
Kim, M., Cho, W., Choi, H., & Hur, J. (2020). Assessing the South Korean model of emergency management during the covid-19 pandemic. Asian Studies Review, 44 (4), 567-578. [DOI:10.1080/10357823.2020.1779658]
Lee, C. H., Wang, D., Lyu, S., Evans, R. D., & Li, L. (2022). A digital transformation-enabled framework and strategies for public health risk response and governance: China’s experience. Industrial Management & Data Systems, 123(1), 133-154. [DOI:10.1108/IMDS-01-2022-0008]
Li, J., Almentero, B. K., & Besse, C. (2023). Explainable machine learning for drug shortage prediction in a pandemic setting. In: G. Nicosia (Ed), Machine learning, optimization, and data science. 8th International Workshop, LOD 2022, Certosa di Pontignano, Italy, September 19-22, 2022, Revised Selected Papers, Part I (pp. 141-155). Cham: Springer Nature Switzerland. [DOI:10.1007/978-3-031-25599-1_11]
Lin, H., Guo, C., Hu, Y., Liang, H., Shen, W., & Mao, W., et al. (2021). COVID-19 control strategies in Taizhou city, China. Bulletin of the World Health Organization, 98(9), 632-637. [DOI:10.2471/BLT.20.255778] [PMID]
Lipton, A., & de Prado, M. L. (2022). Mitigation strategies for covid-19: Lessons from the K-SEIR Model calibrated to the observable data. Journal of Risk and Financial Management, 15(6), 248. [DOI:10.3390/jrfm15060248]
Liu, Y., & Froese, F. J. (2020). Crisis management, global challenges, and sustainable development from an Asian perspective. Asian Business & Management, 19(3), 271-276. [DOI:10.1057/s41291-020-00124-0]
Majeed, A., Seo, Y., Heo, K., & Lee, D. (2020). Can the UK emulate the South Korean approach to covid-19? BMJ (Clinical research ed.), 369, m2084. [DOI:10.1136/bmj.m2084] [PMID]
Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A., Al-Jabir, A., & Iosifidis, C., et al. (2020). The socio-economic implications of the coronavirus pandemic (COVID-19): A review. International Journal of Surgery, 78, 185-193. [DOI:10.1016/j.ijsu.2020.04.018] [PMID]
Ojokoh, B. A., Aribisala, B., Sarumi, O. A., Gabriel, A. J., Omisore, O., & Taiwo, A. E., et al. (2022). Contact tracing strategies for covid-19 prevention and containment: A scoping review. Big Data and Cognitive Computing, 6(4), 111. [DOI:10.3390/bdcc6040111]
Park, J., Kang, S., Seok, D., Baek, Y. J., An, S. Y., & Lee, J., et al. (2023). Barriers against and strategies for malaria control during the COVID-19 pandemic in low-and middle-income countries: A systematic review. Malaria Journal, 22(1), 41. [DOI:10.1186/s12936-023-04452-2] [PMID]
Sabitha, S., Shobana, N., Prakash, P., Padmanaban, S., Sathiyashree, M., & Saigeetha, S., et al. (2022). A review of different vaccines and strategies to combat COVID-19. Vaccines, 10(5), 737. [DOI:10.3390/vaccines10050737] [PMID]
Šantić, D., & Antić, M. (2020). Serbia in the time of COVID-19: Between «corona diplomacy», tough measures and migration management. Eurasian Geography and Economics, 61 (4-5), 546-558. [DOI:10.1080/15387216.2020.1780457]
Seuring, S., & Gold, S. (2012). Conducting content‐analysis based literature reviews in supply chain management. Supply Chain Management, 17(5), 544-555. [DOI:10.1108/13598541211258609]
Škorić, L., Glasnović, A., & Petrak, J. (2020). A publishing pandemic during the COVID-19 pandemic: How challenging can it become. Croatian Medical Journal, 61(2), 79–81. [DOI:10.3325/cmj.2020.61.79] [PMID]
Smith, A. C., Thomas, E., Snoswell, C. L., Haydon, H., Mehrotra, A., & Clemensen, J., et al. (2020). Telehealth for global emergencies: Implications for coronavirus disease 2019 (COVID-19). Journal of Telemedicine and Telecare, 26(5), 309-313. [DOI:10.1177/1357633X20916567] [PMID]
Strong, P., Shenvi, A., Yu, X., Papamichail, K. N., Wynn, H., & Smith, J. Q. (2023). Building a Bayesian decision support system for evaluating COVID-19 countermeasure strategies. Journal of the Operational Research Society, 74(2), 476-488. [DOI:10.1080/01605682.2021.2023673]
Stănescu, S. M. (2020). Promoting social resilience in rural areas through social economy in time of the covid-19 pandemic. Strategica, 873-882. [Link]
Storr, V. H., Haeffele, S., Lofthouse, J. K., & Hobson, A. (2022). Entrepreneurship during a pandemic. European Journal of Law and Economics, 54(1), 83–105. [DOI:10.1007/s10657-021-09712-7] [PMID]
Tung, L. T. (2021). Success in combating a pandemic: Role of fast policy responses. World Development Perspectives, 21, 100285. [DOI:10.1016/j.wdp.2020.100285] [PMID]
Tzenios, N., Chahine, M., & Tazanios, M. (2023). Better strategies for Coronavirus (COVID-19) vaccination. Special Journal of the Medical Academy and other Life Sciences, 1(2). [DOI:10.58676/sjmas.v1i2.11]
Wecker, A. C., Froehlich, C., & Gonçalves, M. A. (2021). Capacidades dinâmicas e estratégias para enfrentamento da crise diante da pandemia da covid-19. Revista Gestão Organizacional, 14 (1), 10-32. [DOI:10.22277/rgo.v14i1.5711]
Wolter, A., Vincentius, M., & Teresa, A. (2023). REBT Integration in Public and Private Outpatient Settings during COVID-19 Pandemic: Perspectives from Indonesia. Psychiatry International, 4(2), 79-89. [DOI:10.3390/psychiatryint4020011]
World Health Organization. (2020). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. Geneva: World Health Organization. [Link]
Wynen, J., Op de Beeck, S., Verhoest, K., Glavina, M., Six, F., & Van Damme, P., et al. (2022). Taking a COVID-19 vaccine or not? Do trust in government and trust in experts help us to understand vaccination intention? Administration & Society, 54(10), 1875-1901. [DOI:10.1177/00953997211073459]
Xu, X., Ong, Y. K., & Wang, Y. (2020). Role of adjunctive treatment strategies in COVID-19 and a review of international and national clinical guidelines. Military Medical Research, 7(1), 22. [DOI:10.1186/s40779-020-00251-x] [PMID]
You, J. (2020). Lessons from South Korea’s Covid-19 policy response. The American Review of Public Administration, 50(6-7), 801-808. [DOI:10.1177/0275074020943708]
Yu, X. Y., Xu, C., Wang, H. W., Chang, R. J., Dong, Y. Q., & Tsamlag, L., et al. (2020). Effective mitigation strategy in early stage of COVID-19 pandemic in China. Infectious Diseases of Poverty, 9 (1), 141. [DOI:10.1186/s40249-020-00759-3] [PMID]
Zhang, S., Hua, L., & Yu, B. (2022). Peak-easing strategies for urban subway operations in the context of COVID-19 epidemic. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 161, 102724. [DOI:10.1016/j.tre.2022.102724] [PMID]
Ziafati Bafarasat, A. (2021). Meta-synthesis of COVID-19 lessons: Charting sustainable management of future pandemics. International Journal of Urban Sciences, 25 (3), 299-322. [DOI:10.1080/12265934.2021.1936136]