1- دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. 2- استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
چکیده: (841 مشاهده)
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت زمان در مسیریابی بهینه جهت کاهش آسیب‌های وارد شده براثر حوادث در شرایط بحرانی مانند زلزله، آتش‌سوزی و ...، فرم ساختاری مسیر تأثیر بسزایی در انتخاب افراد در این شرایط دارد. همچنین این امر در کار طراحان، مدیران و برنامهریزان شهری برای مدیریت بحران و پس از آن، می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. نحوه رفتار و حرکت افراد در فضای محوطه باز مجتمع‌های مسکونی نشان می‌دهد که کوتاه‌ترین مسیر بهترین گزینه است اما در شرایط بحرانی اهمیت مسئله زمانی مهم‌تر می‌گردد که نحوه مسیریابی، نگرانی‌هایی را در افراد ایجاد می‌نماید که بر تصمیم‌گیری آن‌ها مؤثر است. زمانی که فردی ناآشنا با این محیط، می‌خواهد مسیر و جهت مورد نیاز خود را دریابد، این نگرانی بیشتر می‌گردد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر ساختار فرمی مسیر در شرایط اضطراری بر مسیریابی افراد در فضای باز مجتمع‌های مسکونی بر اساس نظریه نحو فضا و تعیین بهترین نوع مسیر برای افراد در این محیط است.
روش: در این پژوهش بر اساس مبانی نظریه نحو فضا در شرایط اضطراری، یک توصیف ساختاری از رفتار محیطی انسان ارائه می‌شود. بر همین اساس، برای رسیدن به هدف پژوهش، با استفاده از نرم‌افزار Depthmap X 0.50 و با استخراج روش‌های مبتنی بر گراف و تفسیر نمودارهای محوری، جهت‌یابی، دید محوری و خوانایی، ادراک و تفسیر مردم از مسیریابی محوطه مجتمع مسکونی در شرایط اضطراری تبیین می‌گردد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهند که مسیریابی با عمق فضا و محور بصری افراد رابطه معناداری دارد؛ به این معنا که هر چه خوانایی مسیر با افزایش عمق و طولانی‌ترین شدن محور دید بیشتر گردد، افراد در هنگام بروز حوادث و شرایط اضطراری، تصمیم‌گیری مناسب‌تری در انتخاب مسیر می‌نمایند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش در انتخاب بهینه مسیریابی توسط افراد در شرایط اضطراری نشان دادند که مسیر گردش خطی به علت آن که طولانی‌ترین خط دید را بین مسیرهای دیگر دارد و این امر موجب خوانایی بهتر افراد و کاهش اضطراب آن‌ها می‌گردد، اولین انتخاب می‌باشد. البته این امر بستگی به عمق دید افراد نیز دارد. چنانچه عمق دید افراد بیشتر گردد، این امر دشوار می‌گردد. همچنین مسیر گردش منحنی نیز به علت آنکه دارای محورهای عمق و دید ثابت و تکراری نسبت به سایر مسیرها می‌باشد، درجه خوانایی متوسطی دارد و این امر در زمان حوادث اضطراری می‌تواند اضطراب و نگرانی افراد را افزایش دهد. مسیر گردش شبکه‌ای، نامناسب‌ترین مسیر جهت مسیریابی افراد در فضا می‌باشد زیرا به سبب خوانایی کمتر نسبت به سایر مسیرها، قابلیت دید و عمق کمتری دارد؛ بنابراین سبب افزایش اضطراب و نگرانی در افراد می‌گردد.
Mansoori S T, Zarghami E. Investigating the effect of structural form of outdoor path of residential complexes on improving the routing of people in emergency situations. Disaster Prev. Manag. Know. 2022; 12 (1) : 5 URL: http://dpmk.ir/article-1-462-fa.html
منصوری سید تاج الدین، ضرغامی اسماعیل. بررسی تأثیر فرم ساختاری مسیر در فضای باز مجتمع های مسکونی بر بهبود مسیریابی افراد در شرایط اضطراری. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 1401; 12 (1) :66-84
